H ραγδαία αύξηση της χρήσης των κινητών τηλεφώνων κάνει ολοένα και πιο επιτακτική την ανάγκη απαντήσεων στο ερώτημα αν η χρήση τους απειλεί την υγεία. Οι χρήστες πλέον ξεπερνούν παγκοσμίως τα 2 δισεκατομμύρια και οι ειδικοί μιλούν για «πείραμα» στο οποίο συμμετέχει ολόκληρη η ανθρωπότητα, καθώς θεωρούν ότι υπάρχουν επιπτώσεις που δεν έχουν ακόμη φανεί και θα αρχίσουν να καταγράφονται μετά την πάροδο αρκετών ετών.
Δεν είναι τυχαίο ότι επιστήμονες από το Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας των ΗΠΑ ζητούν επίμονα την ενίσχυση της έρευνας γύρω από τις βιολογικές επιδράσεις των ασύρματων τεχνολογιών, με εργαστηριακές έρευνες σε ανθρώπους, μελέτες σε παιδιά και εγκύους και αξιολόγηση των επιδράσεων της ακτινοβολίας σε μικροσκοπικό επίπεδο.
Οκτώ ειδικοί από ισάριθμους τομείς της ιατρικής επιστήμης απαντούν στις κυριότερες κατηγορίες που έχουν αποδοθεί στη χρήση των κινητών.
Η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία επηρεάζει την εγκεφαλική λειτουργία;
«Αρχικά ήμουν πεπεισμένος ότι η χρήση του κινητού, δεν έχει αρνητική επίδραση στον οργανισμό. Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, εμφανίζονται έρευνες που παρέχουν ενδείξεις ότι η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία των κινητών μπορεί να προκαλέσει βλάβες.
Μελέτες σε ποντίκια έδειξαν ότι τα θερμικά αποτελέσματα της ακτινοβολίας μπορούν να διαταράξουν τη διαπερατότητα των αγγείων, επηρεάζοντας πιθανώς το πώς κάποιες ουσίες εισέρχονται ή εξέρχονται στον ανθρώπινο εγκέφαλο και άρα τη λειτουργία του. Αν και υπάρχουν λοιπόν κάποιες ενδείξεις, δεν έχουμε καταλήξει ακόμη σε συγκεκριμένους μηχανισμούς. Χρειαζόμαστε αξιόπιστες μελέτες που θέλουν χρόνια για να γίνουν, ώστε να μπορούμε να μιλάμε με αποδείξεις. Έως ότου ολοκληρωθούν αυτές οι μελέτες είναι φρόνιμο να μη χρησιμοποιούμε το κινητό για πολλές ώρες χωρίς hands-free και όσο το δυνατόν να μη χρησιμοποιείται ανεξέλεγκτα από ευαίσθητες ομάδες του πληθυσμού ή παιδιά».
Ο κ. Ευάγγελος Καφετζόπουλος είναι νευρολόγος – ψυχίατρος
Αυξάνουν τον κίνδυνο για ακουστικό νευρίνωμα;
«Το ακουστικό σύστημα έχει μοιραία βρεθεί στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος. Υπάρχουν όμως δυσκολίες στη συσχέτιση των εγκεφαλικών όγκων (και των όγκων του ακουστικού νεύρου) με τη χρήση της κινητής τηλεφωνίας, τόσο γιατί πολλοί από τους καλοήθεις όγκους χρειάζονται πολλά χρόνια να εκδηλωθούν όσο και γιατί η ευρεία χρήση των κινητών είναι πρόσφατο φαινόμενο. Μελέτη στη Δανία απέτυχε να συσχετίσει τη χρήση τους με τον κίνδυνο για την ανάπτυξη εγκεφαλικών όγκων ή ακουστικού νευρινώματος. Άλλη μελέτη από τη Σουηδία συμπεραίνει ότι η χρήση κινητού πάνω από 10 χρόνια τείνει να συσχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο τέτοιων όγκων. Πειραματικές μελέτες σε ποντίκια αναφέρουν μη επηρεασμό της ακοής, ενώ μελέτες έχουν γίνει και σε ανθρώπους. Οι περισσότερες δεν κατέδειξαν μείωση της ακοής. Μικρός αριθμός μελετών εντόπισε πρόβλημα σε “βαρείς” χρήστες».
Ο κ. Θωμάς Νικολόπουλος είναι χειρουργός ωτορινολαρυγγολόγος- επ. καθηγητής Παν/μίου Αθηνών- Νοσοκομείο ΑΤΤΙΚΟ
Προκαλούν προβλήματα στη σπερματογένεση;
«Η συνεχής έκθεση σε πηγές ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας έχει ενοχοποιηθεί για πιθανές βλάβες στον κυτταρικό μηχανισμό και σε επίπεδο DNA, ενώ υπάρχουν μελέτες που μας δίνουν πληροφορίες για γονιδιακές και αριθμητικές αλλαγές στα σπερματοζωάρια και άρα στην ποιότητα του σπέρματος. Στατιστικά, όμως, είναι αδύνατο να τεκμηριωθούν. Υποψίες υπάρχουν μόνο, καθώς τα δεδομένα και οι μελέτες βρίσκονται σε πειραματικό στάδιο.
Η αυξημένη θερμοκρασία ωστόσο έχει αποδεδειγμένα επίδραση στο αναπαραγωγικό σύστημα του άνδρα. Οι όρχεις, για μια σωστή σπερματογένεση, πρέπει να βρίσκονται σε περιβάλλον χαμηλότερης θερμοκρασίας από το υπόλοιπο σώμα.
Η έκθεση σε περιβάλλον μεγαλύτερης θερμοκρασίας λειτουργεί καταστρεπτικά για το ορχικό παρέγχυμα. Ως εκ τούτου, οι θερμικές επιδράσεις έχουν σίγουρα πιο άμεσο αποτέλεσμα σε σχέση με τις μη θερμικές».
Ο κ. Κωνσταντίνος Κωνσταντινίδης είναι χειρουργός ουρολόγος–ανδρολόγος– πρόεδρος Εταιρείας Μελέτης Ανθρώπινης Σεξουαλικότητας
Ενοχοποιούνται για όγκους στον εγκέφαλο;
«Δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι oι χαμηλής συχνότητας (μη ιονίζουσες) ηλεκτρομαγνητικές ακτινοβολίες, σαν αυτές που εκπέμπονται από τα κινητά, προκαλούν καρκίνο. Ωστόσο, αποδεδειγμένα -λόγω της θερμικής τους ενέργειας- δημιουργούν ταλαντώσεις στα μόρια, με αποτέλεσμα να αυξάνεται τοπικά η θερμοκρασία.
Σε ό,τι αφορά στις κακοήθειες πάντως, τα ευρήματα είναι καθησυχαστικά. Καταρχάς η μεγαλύτερη μελέτη που έγινε ποτέ - 20ετούς διάρκειας και δανέζικης προέλευσης - και πρόσφατα δημοσιεύτηκε στο αμερικανικό “Journal of National Cancer Institute” είναι αθωωτική. Αλλη έρευνα πριν από χρόνια στην Αυστραλία προειδοποιούσε τη χώρα για αυξημένη μελλοντική επίπτωση σε καρκίνο του εγκεφάλου λόγω εκτεταμένης χρήσης κινητών. Οι προβλέψεις ωστόσο δεν επιβεβαιώθηκαν. Ελλείψει στοιχείων η επίσημη θέση της Αντικαρκινικής Εταιρείας είναι: λελογισμένη χρήση κινητού, ναι στο bluetooth και το hands-free που περιορίζουν την ακτινοβολία. Όμως ούτε αυτά είναι τελείως αθώα, οπότε δεν πρέπει να φοράμε το bluetooth διαρκώς στο αφτί».
Ο κ. Ευάγγελος Φιλόπουλος είναι ογκολόγος-χειρουργός, γενικός γραμματέας της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας
Η μη ιονίζουσα ακτινοβολία βλάπτει το έμβρυο;
«Οι μελέτες για τη χρήση του κινητού κατά την εγκυμοσύνη είναι καθησυχαστικές, υπάρχουν όμως ακόμη ανεξερεύνητες πτυχές γιατί η χρήση των κινητών είναι σχετικά καινούργια και οι μελέτες σε ανθρώπινο επίπεδο παρουσιάζουν ηθικές και πρακτικές δυσκολίες.
Μια γενική, εμπειρική συμβουλή για τις εγκύους, ειδικά κατά το πρώτο 3μηνο της κύησης, είναι να χρησιμοποιούν το κινητό όσο το δυνατό λιγότερο, να αποφεύγουν τη χρήση του όταν δεν έχουν καλό σήμα και να το κρατούν σε απόσταση από το σώμα τους (κάνοντας χρήση bluetooth, hands-free).
Μελέτη σε έμβρυα ποντικιών βρήκε ότι η ακτινοβολία που εκπέμπεται από το κινητό δεν επηρεάζει τη μητροπλακουντιακή λειτουργία και άρα την ανάπτυξη του εμβρύου.
Οσον αφορά στην αναπαραγωγική ικανότητα των γυναικών, δεν υπάρχουν μελέτες που να δείχνουν ότι επηρεάζει, ούτε ενδείξεις ενοχοποίησης των κινητών για την εμφάνιση καρκίνου του γεννητικού συστήματος».
Ο κ. Λουκάς Κλέντζερης είναι μαιευτήρας-χειρουργός, γυναικολόγος, διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Sheffield, ακόλουθος του Βρ. Κολεγίου Μαιευτήρων-Γυναικολόγων
Προκαλούν πρόβλημα στην καρδιά και παρεμβολές στη λειτουργία εμφυτευμένων συσκευών σε καρδιοπαθείς;
«Σε καμία έρευνα δεν έχει διαπιστωθεί συσχετισμός μεταξύ καρδιακής επιβάρυνσης καρδιοπαθειών και χρήσης κινητών. Τα μόνα προβλήματα που επιβεβαιωμένα προκύπτουν αφορούν εμφυτευμένες συσκευές σε καρδιοπαθείς ασθενείς λόγω παρεμβολής των ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων στη λειτουργία τους. Τρεις τύποι τέτοιων συσκευών υπάρχουν: ο βηματοδότης, ο απινιδωτής και ο αμφικοιλιακός βηματοδότης, με ενσωματωμένο απινιδωτή. Όσοι έχουν εμφυτευμένη συσκευή στην αριστερή πλευρά του σώματος μπορούν να χρησιμοποιήσουν κινητό στο δεξί αφτί και αφού το κλείσουν να το κρατήσουν στην αριστερή τσέπη του σακακιού. Πρόβλημα ενδέχεται να παρουσιαστεί σε περιορισμένους χώρους, όπως ασανσέρ ή αυτοκίνητο όπου αυξάνεται η ακτινοβολία και συστήνεται η απενεργοποίηση του κινητού».
Ο κ. Παύλος Τούτουζας είναι καθηγητής Καρδιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και διευθυντής του Ελληνικού Ιδρύματος Καρδιολογίας (ΕΛΙΚΑΡ)
Τα κινητά προκαλούν προβλήματα υγείας στα παιδιά;
«Τα παιδιά είναι πιο ευάλωτα από τους ενήλικες στις εγκεφαλικές βλαβερές επιδράσεις των κινητών για δύο λόγους. Αφενός τα οστά του κρανίου είναι ιδιαίτερα λεπτά οπότε διευκολύνεται η διείσδυση της ακτινοβολίας. Αφετέρου ο εγκέφαλός τους είναι ακόμα ανώριμος με συνέπεια να διεγείρεται ευκολότερα από τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα, γεγονός που προκαλεί δυσκολίες στη μάθηση, διαταραχές της μνήμης, εκνευρισμό, επιθετικότητα, αϋπνία και απώλεια προσοχής. Η Ελληνική Παιδιατρική Εταιρεία έχει εκδώσει οδηγία για ρητή απαγόρευση της χρήσης κινητών σε παιδιά μέχρι δώδεκα ετών. Στους εφήβους συνιστάται περιορισμένη χρήση, με ανώτατο επιτρεπτό όριο τα δέκα λεπτά ομιλίας την ημέρα. Καλό είναι να τοποθετούν το κινητό σε ειδικό σταντ και να συνομιλούν μέσω ανοιχτής ακρόασης. Κι αυτό γιατί οι επιδράσεις ακτινοβολίας καθορίζονται από την απόσταση που έχουμε από την εκπέμπουσα πηγή και φθίνουν ταχύτατα όσο απομακρυνόμαστε. Την ώρα του ύπνου το κινητό πρέπει να παραμένει κλειστό και οπωσδήποτε μακριά από το κρεβάτι».
Ο κ. Γιώργος Τρίμης είναι Παιδίατρος
Ευθύνονται για οφθαλμικές παθήσεις;
«Τα τελευταία χρόνια εξετάστηκε η πιθανότητα εμφάνισης κακοήθειας στους οφθαλμούς -και συγκεκριμένα χοριοειδικού μελανώματος- λόγω χρήσης κινητών. Πρόκειται για όγκο που δημιουργείται στην ίριδα του ματιού ή το χοριοειδή χιτώνα. Η πρώτη μεγάλη μελέτη έγινε προ 4ετίας στην πανεπιστημιακή κλινική του Essen στη Γερμανία και βρήκε ότι όσοι έπασχαν από μελάνωμα έκαναν αυξημένη χρήση κινητού. Το πόρισμα ήταν ανησυχητικό, υπήρξαν όμως κάποια κενά στο σχεδιασμό της μελέτης. Ακολούθησαν πέντε έρευνες που δεν επιβεβαίωσαν τη συσχέτιση.
Η πιο αξιόπιστη ήταν η εικοσαετής δανέζικη μελέτη η οποία εξέτασε τη συχνότητα εμφάνισης μελανώματος από το 1950 έως σήμερα - με έτος εκκίνησης χρήσης κινητών το 1992. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι δεν υπήρξε αύξηση των κρουσμάτων μετά το ‘92. Υπάρχουν μόνο ενδείξεις ότι η υπερβολική χρήση αυξάνει τη φλεγμονή στο μάτι.
Των Αλεξίας Σβώλου και Νεκταρίας Καρακώστα από τον "Ελέυθερο Τύπο" της Κυριακής, 10 Φεβρουαρίου 2008
