Τη νύχτα των εκλογών της 18ης Οκτωβρίου 1981, όταν τα πρώτα αποτελέσματα έδειξαν καθαρά την επικράτηση του ΠΑΣΟΚ, ο κύριος Λεωνίδας Κύρκος βγήκε στους δρόμους με μια σημαία να πανηγυρίσει τη "νίκη του λαού". Ήταν ένα σαφές μήνυμα προς τη νέα εξουσία που ξημέρωνε: Είμαστε στη διάθεσή σας. Χρησιμοποιήστε μας.
Έτσι όμως έδινε άφεση στον πασοκικό μηχανισμό προπαγάνδας, τον οποίο επί χρόνια ο ίδιος κατήγγελλε για κλοπή οραμάτων, λεξιλόγιου, προτάσεων και εν τέλει ψηφοφόρων. Κυρίως όμως νομιμοποιούσε την αποστασία από το κόμμα του· ήδη κάποιοι αλληθώριζαν προς το ΠΑΣΟΚ και ουκ ολίγοι πέρασαν την πόρτα του.
Οι ροζ πάνθηρες του ΠΑΣΟΚ είχαν γεννηθεί.
Ιστορικά, η διάσπαση της αριστερής παράταξης δεν προήλθε από κάποιες αγεφύρωτες ιδεολογικές διαφορές· όσο και αν παρουσιάστηκε έτσι. Όσοι γνωρίζουν κάπως την ιστορία του ελληνικού κομουνιστικού κόμματος ξέρουν πόσο "πιο λίγο" σταλινικός υπήρξε ο Παρτσαλίδης από τον Κολιγιάννη ή ο Κύρκος από τον Φαράκο και τον Φλωράκη.
Η πραγματικότητα είναι πως το 1968 δόθηκε ακόμη μία λυσσασμένη μάχη στην κορυφή· αυτοί που ηττήθηκαν, αντί να συμβιβαστούν, όπως άλλες φορές, αποφάσισαν να αποχωρήσουν. Το ογκούμενο αντισοβιετικό ρεύμα στην Ελλάδα, οι εσωτερικές αντιπαλότητες του ίδιου του σοβιετικού καθεστώτος και η εμφάνιση στην Ευρώπη του "ευρωκομουνισμού" άφηναν περιθώρια για μια άλλη πλεύση.
Το νέο κόμμα που προέκυψε από τη διάσπαση ονομάστηκε ΚΚΕ Εσωτερικού (ως ιστορική συνέχεια του προϋπάρχοντος εδώ Γραφείου Εσωτερικού του ΚΚΕ) και διεκδίκησε εξ αρχής τον ρόλο του "φωτισμένου". Αποποιήθηκε το "παλιομοδίτικο" σοβιετικό μοντέλο και επαγγέλθηκε έναν νέο ελληνικό δρόμο προς τον σοσιαλισμό.
Στην ουσία το ΚΚΕ Εσωτερικού επιχείρησε να μεταφέρει στα καθ' ημάς το ευρωπαϊκό κομουνιστικό πρότυπο· κυρίως το ιταλικό, που κρατούσε αποστάσεις από τη Σοβιετική Ένωση και είχε διακηρυγμένο στόχο τη συμμετοχή του στην εξουσία. Γι' αυτό παραιτήθηκε καταστατικά από την ένοπλη κατάληψη της εξουσίας· δήλωσε ότι θα διεκδικούσε την κυβέρνηση μόνο με την ψήφο του ελληνικού λαού ή με τη συνεργασία άλλων, ιδεολογικά όμορων, κομμάτων.
Βέβαια, κατά Μαρξ, αν μπορούσε κάτι να αλλάξει με τις εκλογές, θα είχαν κηρυχτεί παράνομες. Και, επιπλέον, κομουνιστικό κόμμα χωρίς το όραμα της Επανάστασης δεν νοείται· αν δεν θέλεις να αλλάξεις τον κόσμο, δεν έχεις τα κότσια να αλλάξεις τίποτα.
Το ΚΚΕ Εσωτερικού από το 1974, που παρουσιάστηκε στο εκλογικό σώμα, έως σήμερα, που φέρει τον προβληματικό τίτλο Συνασπισμός της Αριστεράς και της Προόδου, διαβιοί με σωσίβιο στη μέση. Αν και κατόρθωσε να κερδίσει μια γενικότερη συμπάθεια του κόσμου, αυτή δεν μεταφράστηκε σε ψήφους.
Η έφοδος προς την εξουσία απέτυχε.
Το ανερχόμενο ΠΑΣΟΚ και προσωπικά ο Ανδρέας Παπανδρέου, αφού κατάπιε τους κεντρώους πολιτικούς σχηματισμούς, αγνόησε τα αριστερά κόμματα και απευθύνθηκε στους ίδιους τους ψηφοφόρους τους· με αριστερή γλώσσα και προτάσεις που προσδοκούσαν να ακούσουν.
Το αποτέλεσμα τον δικαίωσε κομματικά.
Το ΠΑΣΟΚ δεν είχε κανέναν λόγο να παραχωρήσει μέρος της εξουσίας σε ένα κόμμα με ισχνή εκλογική δύναμη για να αποκτήσει απλώς μια "πιο αριστερή" ταυτότητα. Αυτή μπορούσε να την επικαλείται ενσωματώνοντας κάθε τόσο κάποια ιδιοτελή στελέχη του Συνασπισμού· έτσι μπορούσε και να τα ελέγχει και να τα αποβάλλει χωρίς παρενέργειες.
Ο Συνασπισμός έγινε ο πάγκος του ΠΑΣΟΚ.
Παρ' όλο που είναι πασιφανές, ιδίως τα τελευταία χρόνια, πως καμία ιδεολογική συγγένεια δεν υφίσταται μεταξύ των δύο κομμάτων, φαίνεται ότι η "βαρβαρότητα της εξουσίας" έχει άλλη χάρη από μέσα. Όλο και περισσότεροι λιμασμένοι για καρέκλα υποκρίνονται ότι πείθονται στις πασοκικές υποσχέσεις και τρέχουν πίσω από το κυβερνητικό άρμα με την ελπίδα της αναρρίχησης.
Μέχρι σήμερα αρκετοί υπουργοί, υφυπουργοί, γραμματείς υπουργείων, επικεφαλής δημόσιων οργανισμών, κρατικών επιτροπών και συμβουλίων προέρχονται από τον Συνασπισμό και τις προηγούμενες εκδοχές του. Κρινόμενοι όλοι αυτοί εκ του αποτελέσματος, σε τίποτα δεν βοήθησαν την κοινωνία· οι περισσότεροι τα μούσκεψαν.
Αλλά το τραγικότερο όλων είναι πως αυτοί οι αποστάτες μόλυναν την έννοια της Αριστεράς στα μάτια του κόσμου και κηλίδωσαν ηθικά το κόμμα με τη χυδαία εξαγορά των υπηρεσιών τους.
Πρόσφατα η ανάσα του ΠΑΣΟΚ ζύγωσε πάλι.
Εντός του Συνασπισμού διεξάγεται ένας ανοιχτός πόλεμος μεταξύ ολοκληρωτικά αντιτιθέμενων ομάδων· κάνοντας το ξίδι γλυκάδι, αυτό το λένε "εσωκομματική δημοκρατία". Παλιότερα θα μιλάγαμε για "φραξιονιστική πάλη".
Μια ομάδα στελεχών με "προσαρμοσμένη ηθική" περιφρονούν τη θέση τους στην αντιπολίτευση και θεωρούν πως πρέπει πάση θυσία να καταλάβουν κυβερνητικούς θώκους. Έτσι εξηγείται και η σχετική κυνική δήλωση ενός εξ αυτών για τον ρόλο της Αριστεράς:
"Αλλιώς τι ανακατεύεται με την πολιτική; Ας πάει να ανακατευτεί με τα κατηχητικά σχολεία".*
Το εντυπωσιακό είναι ότι παρά τις ελάχιστα τιμητικές για τους ίδιους δημόσιες εκκλήσεις τους "να χρησιμοποιηθούν", το ΠΑΣΟΚ τούς κρατάει εξευτελιστικά στον προθάλαμο για την κυβερνητική λάντζα· τροφή για τα κανόνια της αντιπολίτευσης και αποδέκτες της λαϊκής οργής. Να υπερασπίζονται νομοθετήματα και κυβερνητικές αποφάσεις που δεν έχουν το σθένος να τα υπερασπιστούν δημοσίως ούτε τα ίδια τα στελέχη του κυβερνώντος κόμματος.
Ας εισπράξουν επιτέλους την κλοτσιά που τους αξίζει.
Δεν μπορεί να συγκαλύπτεται με αριστερό μανδύα αυτός ο θλιβερός "τηλεοπτικός θίασος" που πλένει τα πόδια και του τελευταίου κυβερνητικού υπαλληλίσκου. Ούτε τα άθλια απολειφάδια που σύστησαν φιλοπασοκικό γκρουπούσκουλο και χτυπάνε κάθε λίγο την πόρτα του.
Σήμερα η Αριστερά φθίνει στο περιθώριο.
Κάποιοι λίγοι έμειναν· οι πολλοί λάκισαν. Είναι ερμηνεύσιμο. Αριστερά σημαίνει ανιδιοτέλεια· μια λέξη που κοντεύει να εξοριστεί και από τα λεξικά· πόσο μάλλον από τη ζωή των ανθρώπων. Και αριστερός είναι στάση ζωής με συνέχεια και συνέπεια· δεν είναι ειδικότητα κτηθείσα εν τη νεότητι ή εξαργυρώσιμη εμπειρία.
Όπως είπε και κάποιος, "επειδή έπεσε το Τείχος, δεν σημαίνει ότι θα γίνω κι εγώ κάθαρμα".
Όποιος ορέγεται κυβερνητικά μεγαλεία ας προσχωρήσει σε ένα από τα δύο κόμματα εξουσίας να κάνει την καριέρα που ονειρεύεται. Κακώς χαραμίζεται τόσον καιρό με μία ιδεολογία που απαιτεί χαρακτήρα και ήθος.
Η Αριστερά δεν είναι η ερωμένη του ΠΑΣΟΚ που, όποτε έχει ντέρτια, πάει να τη συναντήσει.
Έχει δικό της λόγο και δικό της όραμα.
Και αυτός ο τόπος έχει επείγουσα ανάγκη από μια μεγάλη αριστερή παράταξη που θα συσπειρώσει στους κόλπους της όλους εκείνους που σήμερα ιδιωτεύουν, αρνούμενοι τουλάχιστον "να συμμετέχουν στο ψέμα".
Η χώρα και οι καιροί δεν επιτρέπουν την πολυτέλεια δύο αριστερών κομμάτων, τα οποία, αντί να είναι έστω συγκοινωνούντα δοχεία, έχουν αποδυθεί σε αγώνα αλληλοεξόντωσης.
Ποιον ωφελεί, εκτός από την εκάστοτε εξουσία, να επιβιώνουν οι αριστερές ελπίδες διασωληνωμένες σε θνησιγενείς κομματικούς σχηματισμούς;
Ας τραβήξει κάποιος το σωληνάκι.
Και ας ξαναρχίσουν όλα από μηδενική βάση. Κάτι καλύτερο θα γεννηθεί.
Αριστερός που δεν είναι σήμερα δεν ήταν ποτέ.
* Περιοδικό "ΑΝΤΙ", τεύχος 758.
Του Διονύση Χαριτόπουλου από "ΤΑ ΝΕΑ" του Σαββάτου, 23 Νοεμβρίου 2002. Κομματάκι επίκαιρο.
