Το κρατίδιο του Μπενίν βρίσκεται κοντά στον Ισημερινό, στην Κόκκινη Ζώνη Φτώχειας του ΟΗΕ. Η Ολυμπία Παπαγιαννακοπούλου, υπάλληλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης, έζησε για δύο εβδομάδες με τους κατοίκους του χωριού Μπουκουμπέ, ως εθελόντρια του προγράμματος «Διακοπές αλληλεγγύης», διδάσκοντας γαλλικά στα παιδιά του σχολείου. Το πρώτο μέρος του συγκλονιστικού οδοιπορικού της δημοσιεύθηκε χθες στον Τύπο της Κυριακής. Σήμερα συνεχίζεται η αφήγησή της, έτσι όπως αποτύπωνε τις εμπειρίες της κάθε βράδυ στο ημερολόγιό της.Χίλιες λάμπες
Φτάνοντας στην Boukoumbé επισκεφθήκαμε τα δύο σχολεία που θα δουλέψουμε και γυρίσαμε στο νέο μας σπίτι. Ανήκει στον τοπικό βουλευτή Ν’DA Kouagou Eric, ο οποίος προτού εκλεγεί ήταν ακόλουθος στο γραφείο του Προέδρου της Δημοκρατίας του Μπενίν. Εκλέγεται σ’ αυτήν την περιοχή αλλά μένει μόνιμα στο Κοτονού κι εδώ έρχεται κάποια Σαββατοκύριακα. Εχει παραχωρήσει τα 2 από τα τρία δωμάτια στη ΜΚΟ «Mille Lucioles» (Χίλιες λάμπες), που πήρε από την πρώτη δράση της να μοιράσει 1.000 λάμπες πετρελαίου στα παιδιά που δεν έχουν ηλεκτρικό για να διαβάζουν το βράδυ.
Το μεσημέρι φάγαμε μακαρονάδα ορφανή και μάνγκο. Περάσαμε αρκετή ώρα συζητώντας με τον Augustin, πρόεδρο της ΜΚΟ, για τη λειτουργία του σχολείου, το χωριό μας και την περιοχή. Στις 15.00 βρισκόμαστε στο σχολείο. Τα πιτσιρίκια ήρθαν προς το μέρος μας με φωνές.
Μπήκα σε μια τάξη με σιδερένια παράθυρα, που ευτυχώς μένουν ανοιχτά, και οροφή από αλουμίνιο (και προφανώς αμίαντο!). Δύο μεγάλοι πίνακες, μία λεκάνη με νερό για τα σφουγγάρια, ένα τραπέζι με πλαστικό μουσαμά για μένα και πάγκοι αντικριστοί για τα παιδιά, 15 ξυπόλυτοι πιτσιρικάδες από 8-13 χρόνων που κανείς τους δεν μοιάζει περισσότερο από 10 ετών. Φοράνε στολή χακί - φόρεμα τα κορίτσια και σορτς με πουκάμισο τα αγόρια- καταλερωμένη και σκισμένη. Τα χεράκια είναι πασαλειμμένα με υπολείμματα μάνγκο, οι μύτες τρέχουν, τα χαμόγελα είναι πλατιά και τα μάτια φωτεινά! Πανέμορφα παιδάκια σε ένα πανάθλιο περιβάλλον..
Μάθημα με άδειο στομάχι
Εδώ θα ζήσω δυο εβδομάδες. Μοιράζομαι το ίδιο δωμάτιο με την Anne-Sophie τη Γαλλίδα. Ζει στο Παρίσι κι έχει δουλέψει και σε άλλες χώρες της Αφρικής.
Ο ύπνος είναι δύσκολος. Η ζέστη δυσκολεύει την αναπνοή. Και όλη τη νύχτα δυνατή μουσική από τα γύρω σπίτια και τα μπαρ! Οταν λέμε μπαρ, εννοούμε μια καλύβα, με δύο λάμπες όπου σερβίρουν τοπική μπίρα, την Beninois. Το τραγούδι, ο χορός και η χαρά είναι πράγματα που κανείς δεν μπορεί να στερήσει σ’ αυτούς τους ανθρώπους. Πηγάζουν από μέσα τους. Ετσι ο ύπνος μας περιορίζεται από τις 03.00 μέχρι τις 06.00, που οι μουσικές σταματάνε κι ο αέρας δροσίζει.
Κάθε πρωί τα πιτσιρίκια μάς περιμένουν έξω από την πόρτα. Η πορεία μέχρι το σχολείο γίνεται με τραγούδια και γέλια. Το μόνο σκοτεινό σημείο αυτής της καθημερινής πορείας είναι τα σκουπίδια. Ο καθένας τα πετάει λίγο πιο πέρα από το καλύβι του. Στο σχολείο τα πετάνε πίσω από το δεύτερο κτίριο. Κάποια στιγμή, όταν μαζευτούν πολλά, τα καίνε, Οταν φυσήξει, σκορπίζουν προς όλες τις κατευθύνσεις.
Η μέρα περνάει γρήγορα με ανάγνωση, αντιγραφή και ορθογραφία. Απλά πράγματα, με πολλές επαναλήψεις. Στο τέλος αριθμοί. Το γεγονός και μόνον ότι κάποιος ασχολείται συστηματικά μαζί τους και ξεχωριστά με το καθένα, κάνει θαύματα.
Κάθε τάξη έχει 45-50 παιδιά. Ο δάσκαλος δεν μπορεί να ασχοληθεί με το κάθε παιδί. Τα βιβλία είναι άχαρα κι ασπρόμαυρα με μεγάλα κείμενα. Το εκπαιδευτικό σύστημα, ξενόφερτο - δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα. Οι μισθοί των δασκάλων 60 - 80 ευρώ το μήνα, πρόσβαση στις νέες τεχνολογίες δεν υπάρχει, τα μέσα μηδαμινά. Ετσι απευθύνονται μόνο στους λίγους ευφυέστερους και επιβάλλονται με πολύ ξύλο...
Γυρίζοντας στο σπίτι βρίσκουμε πάντα το φαγητό μας φρέσκο και ζεστό, με βάση ρύζι ή ινιάμ (σαν πατάτα, πολύ πλούσιο σε άμυλο και με πολλές μακριές ίνες) ή αμίβο (χυλός καλαμποκίσιος) ή κουσκούς ή ένα άλλο χυλό από αλεύρι καρπών μπαομπάμπ. Πάντα σάλτσα ντομάτας με κρεμμύδια και συμπλήρωμα με λίγο ψάρι, κανένα αβγό ή κομματάκια ψητού κοτόπουλου. Οταν βρει ο Roger, ο μάγειρας, φρέσκο αγελαδινό τυρί, μας τηγανίζει κομματάκια σε αραχιδέλαιο… Και πάντα έχουμε μάνγκο. Είναι η εποχή τους. Τα παιδιά πεινάνε. Στα διαλείμματα, αν δεν βρεθεί κάτι να φάνε, δεν μπορούν να παρακολουθήσουν το μάθημα. Υπάρχουν φορές που τα παίρνει ο ύπνος στα θρανία. Τις πρώτες μέρες δεν το είχαμε καταλάβει. Τώρα στέλνουμε ένα δύο παιδιά στην αγορά, παίρνουν για όλους τηγανητό ρύζι ή καλαμποκίσιο χυλό.
Οι αρρώστιες θερίζουν
Υστερα από τις πρώτες τρεις μέρες στο σχολείο διαπιστώσαμε ότι ο χρόνος δεν επαρκεί. Αποφασίσαμε τα βράδια να έρχονται στο σπίτι τα μεγαλύτερα παιδιά, του γυμνασίου, και τους κάνουμε ιδιαίτερα γαλλικά, αγγλικά και μαθηματικά. Εγώ έχω αναλάβει τον Ζιλμπέρ, 16 χρόνων, έξυπνος και ιδιαίτερα καλό παιδί. Οι γονείς του μένουν σ’ ένα χωριό 20 χιλιόμετρα μακριά. Για να συνεχίσει, ασχολείται με τις δραστηριότητες της ΜΚΟ και ο Augustin του εξασφαλίζει στέγη κι ένα πιάτο φαγητό. Οταν τελειώνουμε το μάθημα, μου λέει τα όνειρά του. Θέλει να γίνει κοινωνικός λειτουργός και να δουλέψει στην ίδια Οργάνωση. Γι’ αυτό όμως θα πρέπει από τον ερχόμενο Οκτώβρη και για τρία χρόνια να πάει στο λύκειο της πρωτεύουσας της Atakora, στο Nattitingou, 60 χλμ. μακριά. Πού θα μένει, ποιος θα πληρώνει για τα βιβλία του και τι θα τρώει; Του ζήτησα να μου πει μερικά βιβλία που θα μπορούσα να του στείλω από την Ευρώπη και μου έδωσε ένα χαρτάκι. Το ένα από αυτά είναι η «Απολογία του Σωκράτη»!
Υπάρχει και μεγάλη έλλειψη στα φάρμακα. Μια από τις δράσεις της Οργάνωσης είναι να εφοδιάσει τα σχολεία με ένα στοιχειώδες φαρμακείο. Επίσης, ενημερώνει για το AIDS και την ελονοσία. Μοιράζει κουνουπιέρες και φάρμακα. Υπάρχουν ακόμα οι ηπατίτιδες, η φυματίωση, δερματικές αρρώστιες, πολιομυελίτιδα (συναντάμε πολλά παιδάκια σακατεμένα), διφθερίτιδα και τέτανος. Δυστυχώς εμβόλια εδώ δεν υπάρχουν για όλα τα παιδιά… Ελλείψει λοιπόν γιατρών και φαρμάκων αρκετές φορές χρησιμοποιήσαμε τα δικά μας. Εκτός λοιπόν από τα φάρμακα της ναυτίας και της διάρροιας που καταναλώσαμε εμείς, τα υπόλοιπα έπιασαν τόπο στους μαθητές μας και στην τοπική ΜΚΟ. Περιποιηθήκαμε και γιατρέψαμε τη μόλυνση στο χέρι της Σιντονί και στο πόδι του Ισμαέλ. Βοηθήσαμε να περάσει γρήγορα η ωτίτιδα της Σαντάλ και ο βήχας του Μουσιμπάου.
Κάνουμε και κάποιες προσπάθειες να τα εκπαιδεύσουμε σε θέματα καθαριότητας. Τους αγοράσαμε οδοντόβουρτσες και τους δείξαμε πώς να πλένουν τα δόντια τους, έστω και με σκέτο νερό. Ο παραδοσιακός τρόπος είναι να μασάνε τη ρίζα ενός φυτού…
Το Σαββατοκύριακο 22-23 Μαρτίου επισκεφτήκαμε την αγορά. Για να ενισχύσουμε τους μικροεμπόρους του χωριού πήγαμε στον έμπορο των υφασμάτων και διαλέξαμε καμιά 30ριά μέτρα ύφασμα ο καθένας μας, για 10 ευρώ. Πολλές γυναίκες στην αυλή των καλυβιών τους και κάτω από τα μάνγκο έχουν στημένες τις ραπτομηχανές τους. Παραγγείλαμε φιστίκια κάσιους που είναι νοστιμότατα και άγουρα μάνγκο. Επισκεφθήκαμε και τον «αντικέρ» της περιοχής. Ενα μικρό μαγαζάκι με μάσκες από το Μπενίν, το Τόγκο και την Γκάνα. Κολιέ με χάντρες και χειροποίητες παραδοσιακές πίπες. Είχε και δύο τρεις μάσκες βουντού. Το Μπενίν ήταν η κοιτίδα του βουντού…
Τα φωτεινά πρόσωπα της φτώχειας…
Καθώς μπήκαμε στη δεύτερη εβδομάδα της αποστολής, δεν έχουμε πάρει ανάσα. Τώρα έρχεται και ξανάρχεται το βασικό ερώτημα: Κάνουμε πραγματικά αυτό που ελπίζαμε, όταν αποφασίσαμε να ξεκινήσουμε αυτήν την περιπέτεια; Η απάντηση ήρθε λυτρωτική από τον Abalo. Μόνο και μόνο που είμαστε εδώ και τους μιλάμε και τους δείχνουμε φωτογραφίες και διηγούμαστε ιστορίες, τους προσφέρουμε μια επαφή με τον έξω κόσμο και αυτό ανοίγει δρόμους στα όνειρά τους…
Τα παιδιά θέλουν να με αγγίζουν. Μου πιάνουν τα μαλλιά, το πρόσωπο και τα χέρια. Παίζουν ακολουθώντας με τα δαχτυλάκια τους τις φλέβες των χεριών μου!
Στις 20 Απριλίου θα γίνουν οι βουλευτικές εκλογές. Ετσι αυτές τις μέρες την περιοχή επισκέπτεται ο πρόεδρος της Δημοκρατίας δρ Yayi Boni. Τα παιδιά θα έπρεπε να τραγουδήσουν τον εθνικό ύμνο, «Παιδιά του Μπενίν σηκωθείτε». Χρειάστηκε να περιμένουμε κάτω από τον καυτό ήλιο 2 ώρες. Ο πρόεδρος έκανε μια συναρπαστικά άμεση ομιλία. Επέμεινε στη σημασία της εκπαίδευσης για να αναπτυχθεί ο τόπος. Για δυο μέρες φέραμε τα παιδιά στο σπίτι που μένουμε. Εχουμε ηλεκτρικό κι έτσι νοικιάζοντας μια τηλεόραση και συνδέοντας τον υπολογιστή της Οργάνωσης μπορούμε να τους δείξουμε εικόνες και φιλμ. Τους δόθηκε η ευκαιρία να δουν πώς είναι το χιόνι, η θάλασσα, τα μεγάλα κτίρια, τα αεροπλάνα, τα παιδιά στα άλλα μέρη του κόσμου… Οι μέρες περνάνε -η θλίψη της αναχώρησής μας φαίνεται στα πρόσωπα των παιδιών. Ομως έχουμε σαφείς οδηγίες! Δεν πρέπει να δημιουργήσουμε δεσμούς αφοσίωσης, κυρίως για να τα προστατέψουμε. Το Σάββατο 30 Μαρτίου αποχαιρετήσαμε τα παιδιά και τους κατοίκους της Μπουκουμπέ. Αν μου ζητήσουν, μόλις γυρίσω, να περιγράψω με λίγες λέξεις τις πιο έντονες εντυπώσεις μου από την Αφρική, τι θα έλεγα; Οτι ο χρόνος εδώ δεν υπάρχει, ότι το πέρασμα της μέρας στην νύχτα είναι σαν να σβήνεις διακόπτη, ότι τόση ανθρώπινη χαρά δεν έχω ξανασυναντήσει κι ότι αυτά τα παιδιά είναι πολύ όμορφα!
Πήραμε με βαριά καρδιά το δρόμο της επιστροφής στον προκλητικό πολιτισμό μας. Η εμπειρία αυτές τις δυο εβδομάδες είναι συγκλονιστική. Ανακάλυψα ένα κομμάτι κόσμου που αγνοούσα παντελώς. Το εγχείρημα βέβαια είναι δύσκολο. Για να αντέξεις χρειάζεσαι πίσω σου σταθερή υποστήριξη. Θα το ξανάκανα; Δεν έχω απάντηση αυτή τη στιγμή. Ενα είναι απόλυτα σίγουρο. Για μένα τίποτα δεν είναι πια το ίδιο!
http://olympiaunblogfr1981.unblog.fr
Της Ολυμπίας Παπαγιαννακοπούλου από τον "Ελεύθερο Τύπο" της Δευτέρας, 14 Απριλίου 2008
