Σας ακούγεται άκρως σουρεαλιστικό και απόκοσμο η διανοητική ή καλλιτεχνική εργασία να αποτιμάται βάσει του δείκτη ευφυϊας του συγγραφέα, του μέσου όρου εντιμότητας του δημοσιογράφου ή του ποσοστού δεξιοτεχνίας επί των συνολικών χειρισμών του οργανοπαίκτη -φλαουτίστα ή μπουζουξή- δεν έχει σημασία... Γελάτε με την ιδέα να υπάρξουν αστυνομικοί για το περιβάλλον που θα σας κόβουν κλήση όταν τραβάτε μια δυνατή ρουφηξιά από το πρώτο πρωινό σας τσιγάρο λίγο πριν μπείτε στον υπόγειο; Θεωρείτε απίθανη την προοπτική των ιδιωτικών κυβερνήσεων; Της κατάθεσης ψήφου εμπιστοσύνης σε ιδιωτικούς δήμους, σε ιδιωτικές ΔΟΥ, την ανάθεση της αστυνόμευσης σε επιχειρήσεις, την ανατροπή του 8ώρου, την εξάλειψη του σταθερού γραφείου και της μόνιμης έδρας, τη μετάλλαξη και τον εκφυλισμό του έσχατου όπλου του εργαζόμενου, αυτού της απεργίας;...
Και όμως! Οι αναμνήσεις από το... αβέβαιο μέλλον της εργασίας δεν είναι και τόσο φουτουριστικές. Οι μελλοντολόγοι του τέλους της εργασίας με τη σημερινή της μορφή επικαλούνται ξανά και ξανά το παράδειγμα του γαμπρού του Καρλ Μαρξ, του Πολ Λαφάργκ, όταν οραματιζόμενος ένα δίκαιο καθεστώς απασχόλησης με θερινή άδεια επτά ημερών τον χρόνο στα μέσα του 19ου αιώνα, συνέταξε το βιβλίο του με τίτλο «Το δικαίωμα στην τεμπελιά». Φανταστείτε, τότε θεωρούσαν τη νόμιμη άδεια διακοπών έναν κενό χρόνο για την ικανοποίηση του ταπεινού πλην εντελώς ανθρώπινου στοιχείου: την τεμπελιά.
Η πικρή αλήθεια είναι ότι η εργασία δεν θα τελειώσει ποτέ. Τα καλά νέα -ωστόσο- για τους εργασιομανείς είναι ότι η εργασία με τη σημερινή της μορφή ήδη έχει αρχίσει να κάνει αισθητό τον επιθανάτιο ρόγχο της, προκαλώντας ρίγος στους εκ φύσεως τεμπέληδες και ανακούφιση σε όσους συνδέουν το μέλλον, την οντότητά τους, τον αυτοκαθορισμό τους, το νόημα της ύπαρξής τους και εντέλει την ευτυχία τους με την εξέλιξη της καριέρας τους.>
Στο μέλλον η (άτιμη) κοινωνία της Πληροφορίας, σκληρή και αδυσώπητη όσο καμία στην ιστορία της ανθρωπότητας, δεν θα «χρειάζεται» άρα και θα δεν «αγοράζει» την εργασιακή δύναμη όσων διαθέτουν απλώς «γενικές» ή «μέτριες» γνώσεις οι οποίες εμφανίζονται σε διάχυτη υπερπροσφορά. Και αυτό γιατί οι στρατιές αυτές των μονίμως εν δυνάμει ανέργων, των αναλώσιμων και μη εξειδικευμένων, μπορεί εύκολα να αντικατασταθούν, να αυτοματοποιηθούν και να εξαφανισθούν, όπως συνέβη σε όλα τα επαγγέλματα που χάθηκαν στη σκόνη της Τεχνολογίας.
Οι μη εξειδικεύσιμοι θα αποκλειστούν και θα εξοβελιστούν στις πίσω σελίδες της ιστορίας της εργασίας. Οσο αναπτύσσεται η τεχνολογία τόσο και θα καθίστανται «υπεράριθμες» οι στρατιές των ειδικευμένων εργατών, των υπαλλήλων γραφείου, των γραφέων, των χειριστών ταμειακών μηχανών, των λογιστών και αναρίθμητων άλλων «επαγγελμάτων» που αποτελούσαν μέχρι τώρα τις συμπαγείς μάζες της συγκροτημένης εργατικής τάξης και των εργαζομένων στις υπηρεσίες.
Το 1980 ο μελλοντολόγος Αλβιν Τόφλερ οραματίστηκε στο βιβλίο του Το τρίτο κύμα έναν κόσμο με μισοάδειες πόλεις και την επιχειρηματική δραστηριότητα και τους ανθρώπους να έχουν μεταναστεύσει σε μικρές αγροτικές κοινότητες στην ύπαιθρο. Προς επίρρωση της προφητείας αυτής, ήρθε η έρευνα της ΑΤ&Τ για να καταδείξει ότι το 76% των εργαζομένων στην εταιρεία πιστεύει ότι εργάζεται πιο παραγωγικά όταν παρέχει υπηρεσίες από το σπίτι.
Τον χρόνο που κερδίζει χάρη στην τηλεεργασία, δουλεύοντας χωρίς μποτιλιάρισμα, αναζήτηση πάρκινγκ, κουτσομπολιό ή διαδρομισμό στο γραφείο και φαγητό στο break, το 32% δήλωσε ότι τον αφιερώνει στην οικογένειά του, το 29% τον χρησιμοποιεί για να εργάζεται περισσότερο, το 21% για ψώνια και μικροδουλειές, το 6% για ψυχαγωγία, ενώ το 12% δεν γνωρίζει τι κάνει αυτόν τον επιπλέον χρόνο. Το 63% δήλωσε ότι οι διευθυντές τους ήταν ικανοποιημένοι από τον θεσμό της τηλεεργασίας, το 18% ότι ήταν ουδέτεροι, το 12% ότι είχαν αμφιβολίες για την αποδοτικότητά της, το 5% δεν είχε σχηματίσει γνώμη, ενώ μόνο το 2% ήταν αντίθετο.
Ωστόσο, υπάρχει και η σκοτεινή πλευρά του φεγγαριού: πολλά στελέχη δεν είναι διατεθειμένα να εργαστούν από το σπίτι παρά τα ολοφάνερα πλεονεκτήματα της τηλεεργασίας, καθώς φοβούνται ότι οι προϊστάμενοί τους δεν θα τους αναθέτουν σημαντικά έργα, δεν θα θεωρούνται ενεργά μέλη της εταιρικής ομάδας, δεν θα προτιμώνται στις προαγωγές και πάνω από όλα η εργασία τους δεν θα φαίνεται και δεν θα εκτιμάται.
Διαβλέποντας έγκαιρα τις νέες «σχολές» στη διάρθρωση του κόσμου της Εργασίας, μια ομάδα του παγκόσμιου δικτύου εταιρειών της PricewaterhouseCoopers (PwC) αποφάσισε να διερευνήσει τις τάσεις που θα διαμορφωθούν στο περιβάλλον εργασίας του μέλλοντος. Η έρευνα έγινε σε συνεργασία με το Oxford Said Business School, με στόχο να δείξει πού θα οδηγήσουν οι παγκόσμιες εξελίξεις, τι είδους επιχειρηματικοί κόσμοι θα επικρατήσουν έως το 2020 και ποιες συνέπειες θα έχει ο καθένας από αυτούς στον τρόπο διοίκησης του Ανθρώπινου Δυναμικού. Η έρευνα κατέληξε σε τρία πιθανά σενάρια για τη μορφή που θα έχει ο κόσμος της εργασίας το 2020, δηλαδή δώδεκα χρόνια από σήμερα. Σύμφωνα με αυτά τα σενάρια, οι ερευνητές έδωσαν στους επιχειρηματικούς κόσμους που πιθανότατα θα επικρατήσουν τις εξής συμβολικές ονομασίες: «Μπλε», «Πράσινος» ή «Πορτοκαλί».
Στον Μπλε, τον ιδανικό δηλαδή κόσμο, οι εταιρείες θα συνεχίσουν να μεγαλώνουν και θα αντικαταστήσουν πολλές λειτουργίες του κράτους. Σε αυτόν τον κόσμο, οι άνθρωποι θα αναζητούν εργασία σε μεγάλες και όχι σε μικρές εταιρείες, επιδιώκοντας επιτυχία και εργασιακή ασφάλεια. Ο εργαζόμενος θα μπορεί να σχεδιάζει μακροπρόθεσμα την καριέρα του, θα υφίστανται σχέδια διαδοχής για τους πιο πετυχημένους, οι αμοιβές θα συνδέονται με την απόδοση, ενώ οι εταιρείες θα διαθέτουν ισχυρή εταιρική κουλτούρα και θα παρέχουν διά βίου εξειδικευμένη εκπαίδευση.
Στον Πράσινο κόσμο το περιβάλλον και γενικότερα θέματα εταιρικής κοινωνικής ευθύνης θα αποτελούν βασική προτεραιότητα των εταιρειών. Σε αυτόν τον κόσμο, οι εργαζόμενοι θα τείνουν να επιλέγουν για εργοδότη τους εταιρείες που υποστηρίζουν ενεργά σημαντικές κοινωνικές αξίες. Ο εργοδότης θα ευνοεί την εξισορρόπηση της εργασιακής και προσωπικής ζωής, θα δίνει έμφαση στις παροχές, θα παρέχει συστηματική εκπαίδευση και εκπαιδευτικές άδειες.
Στον Πορτοκαλί κόσμο θα επικρατήσουν τα μικρά σχήματα των μεγάλων ομίλων. Οι μεγάλες εταιρείες θα «σπάσουν» σε μικρές. Θα δημιουργηθεί ένα παγκόσμιο δίκτυο συνδεδεμένων, αλλά μικρών επιχειρηματικών κοινοτήτων. Σε έναν τέτοιο κόσμο, το κλειδί της επιτυχίας θα είναι η δυνατότητα ανταπόκρισης σε ένα ταχύτατα μεταβαλλόμενο περιβάλλον. Οι αμοιβές θα παρέχονται βάσει ικανοτήτων, θα αναπτύσσονται εκτεταμένες συνεργασίες με τρίτους, ενώ η εκπαίδευση θα παρέχεται με πρωτοβουλία και κόστος για τον ίδιο τον εργαζόμενο. Σύμφωνα με τον κ. Αντώνη Χατζηαντωνά, Partner, HR Consulting Leader της PricewaterhouseCoopers Ελλάδας, οι τρεις αυτοί κόσμοι θα συνυπάρξουν, ωστόσο το ποιος θα επικρατήσει θα εξαρτηθεί από τον κλάδο και τη γεωγραφική περιοχή.
Τα αποτελέσματα της έρευνας δείχνουν ότι oι νέοι περιμένουν να επικρατήσει ευελιξία σε διάφορους τομείς της επαγγελματικής τους ζωής. Συγκεκριμένα πρόκειται για:
- Γεωγραφική ευελιξία: Στη συντριπτική πλειοψηφία τους (94%) θεωρούν ότι θα εργάζονται πέρα από τα σύνορα της χώρας τους, συγκριτικά με τους γονείς τους.
- Ευελιξία στον χώρο εργασίας: Σε ποσοστό 83% αναμένουν ότι θα εργάζονται σε διαφορετικές τοποθεσίες.
- Ευελιξία ωραρίου: Μόλις το 10% περίπου πιστεύει ότι θα εργάζεται κυρίως ώρες γραφείου, χωρίς ευελιξία στο ωράριο.
Τόσο στην Ελλάδα όσο και στις υπόλοιπες χώρες, η εργασιακή σταθερότητα έχει ιδιαίτερη σημασία για τους νέους εργαζόμενους, αφού σε ποσοστό 85% και 78% αντίστοιχα υπολογίζουν ότι θα έχουν δύο έως πέντε εργοδότες κατά τη διάρκεια της καριέρας τους.
Επιβεβαιώνοντας την ιδιαίτερη βαρύτητα της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, οι νέοι εργαζόμενοι αναφέρουν ότι θα επιδιώξουν να εργασθούν σε κοινωνικά υπεύθυνες εταιρείες, η συμπεριφορά των οποίων συμβαδίζει με τις προσωπικές τους αξίες. Στο σημείο αυτό, πρέπει να τονισθεί ότι τα ποσοστά στην Ελλάδα και στις άλλες συμμετέχουσες χώρες ήταν ακριβώς τα ίδια (87%). Η έρευνα δείχνει ξεκάθαρα ότι η εταιρική κοινωνική ευθύνη δεν είναι απλά μία τάση που θα περάσει.
Οι εργαζόμενοι της νέας χιλιετίας βλέπουν τη συνύπαρξη των τριών κόσμων. Περιμένουν ότι θα εργάζονται σε διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές που είναι κυρίως χαρακτηριστικό των μεγάλων πολυεθνικών εταιρειών του Μπλε κόσμου. Θα αναζητήσουν δουλειά σε κοινωνικά υπεύθυνες εταιρείες, που χαρακτηρίζουν τον Πράσινο κόσμο. Τέλος, η ευελιξία αποτελεί ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά του μέλλοντος, στοιχείο που χαρακτηρίζει τον Πορτοκαλί κόσμο.
