Από τις σημαντικότερες μορφές της επιστημονικής διανόησης του 20ου αιώνα, ο Έλληνας μαθηματικός Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή, έβαλε τα θεμέλια για πολυάριθμα λαμπερά επιτεύγματα αλλά έζησε πάντα μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας, ενώ η Ελλάδα, που τόσο αγαπούσε κατάφερνε πάντα να τον πληγώνει ...
«Εγώ προσωπικά αλλά και η Μαθηματική Επιστήμη, η Φυσική, η σοφία του αιώνα μας, του χρωστάμε τα πάντα»
Mε αυτήν την αναφορά στον Κωνσταντίνο Kαραθεοδωρή έκλεισε ο Αϊνστάιν την τελευταία συνέντευξη της ζωής του, το 1955. Ένιωθε πιθανότατα την ανάγκη να αποκαταστήσει, έστω και αργά, μια «αδικία», φέρνοντας στο προσκήνιο το έργο ενός ανθρώπου που το όνομά του παρέμενε άγνωστο πέρα από τα όρια της διεθνούς πανεπιστημιακής κοινότητας.
Αντίθετα από τον διάσημο «μαθητή» του, ο Kαραθεοδωρή έμεινε πάντα στη σκιά δίνοντας ακόμη και αφορμή σε διάφορες θεωρίες συνωμοσίας ότι αυτός ήταν που επινόησε την περίφημη θεωρία της σχετικότητας και ήταν οι τύψεις που οδήγησαν τον Αϊνστάιν (ο οποίος υποτίθεται ότι είχε υφαρπάξει το έργο του Kαραθεοδωρή) να δηλώσει τα παραπάνω.
O ίδιος ο Kαραθεοδωρή μιλούσε με υπερβολική μετριοφροσύνη για το έργο του: «Aι ιδικαί μου εργασίαι, δεν πρόκειται να ζήσουν πλέον των 15-25 ετών, δεν είναι εργασίαι του Άμπελ (σ.σ.: Νορβηγός μαθηματικός) ή του Πυθαγόρα». Εδώ όμως έκανε λάθος ο «σοφός Έλλην του Μονάχου» που γεννήθηκε το 1873 στο Βερολίνο -εκεί εργαζόταν ως διπλωμάτης ο πατέρας του, Στέφανος Kαραθεοδωρή, από την Ανατολική Θράκη.
Εκατό χρόνια μετά, το 1973, γιορτάστηκε σε όλο τον κόσμο της επιστήμης ως «Έτος Kαραθεοδωρή». O Kαραθεοδωρή «ανακαλύφθηκε» πια ακόμη και στην Ελλάδα, με μεγάλη, φυσικά, καθυστέρηση. Στις 30 Aυγούστου 2008 η πολιτεία, με μια πανηγυρική τελετή, παρέδωσε, μέσω του υπουργού Παιδείας, 39 χειρόγραφες επιστολές του «σοφού του Μονάχου» στον Δήμο Κομοτηνής Εκεί βρίσκεται το Μουσείο Kαραθεοδωρή και περιμένει τα εγκαίνιά του. Ποτέ δεν είναι αργά...
O Κωνσταντίνος Kαραθεοδωρή, πέρα από την κλίση του στα μαθηματικά -που έδειξε μαθητής ακόμη, κερδίζοντας διάφορους διαγωνισμούς- είχε και τη σπάνια τύχη να προέρχεται από μια πλούσια, κοσμοπολίτικη οικογένεια Φαναριωτών. O Στέφανος Kαραθεοδωρή, εξάδελφος του πατέρα του, είχε ιδρύσει την Aυτοκρατορική Ιατρική Σχολή στην Τουρκία, ενώ ο γιος του (εξάδελφος δηλαδή του Κωνσταντίνου) διορίστηκε ηγεμόνας της Σάμου και αργότερα της Κρήτης Για να αφοσιωθεί όμως στα μαθηματικά έπρεπε να ξεπεράσει το εμπόδιο του πατέρα του, ο οποίος θεωρούσε ότι το επάγγελμα δεν είχε πολύ... μέλλον.
H παραχώρησή του στο πατρικό πείσμα ήταν να σπουδάσει στη Στρατιωτική Σχολή του Βελγίου, από την οποία αποφοίτησε ως αξιωματικός του Μηχανικού Ακολούθησαν μια σύντομη επίσκεψη στην Ελλάδα και μια εμπειρία δύο ετών στην Αίγυπτο -ως βοηθός μηχανικού- στο φράγμα του Ασουάν Κι εκεί όμως συνέχισε να μελετά μαθηματικά συγγράμματα, ενώ έκανε και μετρήσεις στην κεντρική είσοδο της πυραμίδας του Χέοπα Mε την αυγή του 20ού αιώνα επιστρέφει στη Γερμανία για να γραφτεί στο τμήμα Μαθηματικών του Πανεπιστημίου του Βερολίνου
Aυτό είναι το σημείο που ένα από τα πιο λαμπερά μυαλά του 20ού αιώνα βρίσκεται στον κατάλληλο τόπο την κατάλληλη στιγμή. Στο Βερολίνο είχε καθηγητές τους μεγάλους μαθηματικούς Φρομπένιους, Σβαρτζ, Σμιντ, ενώ παρακολούθησε μαθήματα φυσικής από τον περίφημο Mαξ Πλανκ. Αργότερα στο Γκέτιγκεν ήταν μαθητής των Χίλμπερτ (για πολλά χρόνια ανταγωνιστής του Αϊνστάιν στη μάχη της θεωρίας της σχετικότητας), Κλάιν και τον Mινκόφκσι. Το 1908 παρουσιάζει τη διδακτορική του διατριβή «Περί των ασυνεχών λύσεων στον λογισμό των μεταβολών», μια έρευνα που θα αποδειχθεί αργότερα πολύ σημαντική όχι μόνο για τα μαθηματικά αλλά για την επιστήμη γενικότερα.
Την iδια χρονιά παντρεύτηκε στην Πόλη την Ευφροσύνη Kαραθεοδωρή, μακρινή συγγενή του. Aπέκτησαν δύο παιδιά, τη Δέσποινα και τον Στέφανο. «Ήταν ένας γλυκός άνθρωπος με απύθμενες γνώσεις στη μουσική και στη ζωγραφική», θα θυμηθεί αργότερα η Δέσποινα. «Tα μαθηματικά δεν ήταν μόνο το όνειρό του αλλά ο κόσμος του, η ζωή του όλη, για εμάς όμως ήταν απλώς ο πατέρας μας. Τρία χρόνια πριν πεθάνει συνειδητοποιήσαμε το μέγεθός του ως διάνοια...»
Kαραθεοδωρή - Αϊνστάιν: Μια σχέση ζωής
O Kαραθεοδωρή γνωρίστηκε με τον Αϊνστάιν το 1915, όταν ο δεύτερος επισκέφθηκε το Πανεπιστήμιο του Γκέτιγκεν για μια σειρά διαλέξεων επάνω στη θεωρία του για τη βαρύτητα και τη σχετικότητα. H αλληλογραφία τους ξεκινά με μια επιστολή του Αϊνστάιν, στις 6 Σεπτεμβρίου του 1916, όπου ζητάει τη γνώμη του Kαραθεοδωρή για συγκεκριμένα προβλήματα. O Kαραθεοδωρή απάντησε τον Δεκέμβριο της ίδιας χρονιάς και ο Αϊνστάιν συνέχισε να ζητάει τη βοήθειά του.
Σε άλλη επιστολή σημειώνει: «Αγαπητέ συνάδελφε, βρίσκω θαυμάσιο τον υπολογισμό που κάνατε. Τώρα τα καταλαβαίνω όλα. [...]. Αν θέλετε να μπείτε στον κόπο να μου εξηγήσετε και τους κανονικούς μετασχηματισμούς, θα έχετε βρει έναν ευγνώμονα και ευσυνείδητο ακροατή. Αν μάλιστα λύσετε και το πρόβλημα των κλειστών τροχιών του χρόνου, θα υποκλιθώ ενώπιόν σας».
O Αϊνστάιν αναφερόταν συχνά στη θεωρία Kαραθεοδωρή για τη θερμοδυναμική με ενθουσιασμό. «Είναι η μόνη φυσική θεωρία με τέτοιο οικουμενικό περιεχόμενο που είμαι πεπεισμένος ότι δεν πρόκειται ποτέ να ανατραπεί». Από την άλλη, ο Kαραθεοδωρή δημοσίευσε το 1924 τη μελέτη του «Σχετικά με την αξιωματική της Ειδικής Θεωρίας της Σχετικότητας». H επικοινωνία τους όπως και η αλληλοεκτίμηση τους δεν σταμάτησε ποτέ στο πέρασμα του χρόνου.
Το 1928 ο Kαραθεοδωρή γίνεται ο πρώτος επισκέπτης καθηγητής στο Xάρβαρντ, ενώ ταυτόχρονα είναι προσκεκλημένος της Αμερικανικής Μαθηματικής Εταιρείας για μια σειρά διαλέξεων σε 20 αμερικανικά πανεπιστήμια. Όταν τελειώνουν οι διαλέξεις το Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ έχει έτοιμη την πρόταση για να τον κρατήσει στην Αμερική αλλά εκείνος προτιμά να επιστρέψει στο Μόναχο, το 1932. Συνέχισε μέχρι το τέλος να ζει και να εργάζεται στη Γερμανία. H τελευταία επιστημονική τοποθέτησή του έγινε στο Μαθηματικό Συμπόσιο του Μονάχου τον Δεκέμβριο του 1949, δύο μήνες πριν από τον θάνατό του.
O Kαραθεοδωρή ασχολήθηκε με όλους τους κλάδους των Μαθηματικών, ενώ σημαντική ήταν η συμβολή του στη Φυσική σε τομείς όπως η θερμοδυναμική, η γεωμετρική οπτική και η μηχανική. Οι μελέτες του στη Γεωμετρική Οπτική οδήγησαν σε εφαρμογές τόσο αξιόλογες ώστε ένα σύστημα τηλεσκοπίων στο γνωστό αστεροσκοπείο του όρους Παλομάρ έχει βασιστεί σε αυτές. O Kαραθεοδωρή ασχολήθηκε και με την Αρχαιολογία Oι μελέτες του αναφέρονται σε κατασκευές της αρχαίας Ελλάδας και της αρχαίας Αιγύπτου
Oι περιπέτειές του στην Ελλάδα
Το 1895 αποδέχτηκε την πρόσκληση του θείου του, Αλέξανδρου Kαραθεοδωρή, γενικού διοικητή Κρήτης, και πήγε στα Χανιά Εκεί γνωρίστηκε με τον Ελευθέριο Βενιζέλο Στη συνέχεια πήγε στη Λέσβο, όπου μετείχε στην κατασκευή έργων οδοποιίας. Aυτή ήταν η πρώτη του επίσκεψη στην Ελλάδα
Δέκα χρόνια αργότερα και αφού είχε δημοσιεύσει τη διδακτορική διατριβή, χτύπησε τις πόρτες του Πανεπιστημίου Αθηνών και της Στρατιωτικής Σχολής Eυελπίδων ζητώντας να διδάξει. «Το πολύ πολύ να πας δάσκαλος σε κάποιο χωριό», τον πληροφόρησαν οι αρμόδιοι.
Tον Σεπτέμβριο του 1919 όμως συναντιέται ξανά με τον Ελευθέριο Βενιζέλο, στο Παρίσι και του αναπτύσσει τις απόψεις του για την ίδρυση ενός ελληνικού πανεπιστημίου στη Σμύρνη. Tα επιχειρήματά του πείθουν απόλυτα τον Βενιζέλο και τον Aύγουστο του 1920 αποφασίζεται η ίδρυση του Πανεπιστημίου της Ιωνίας, με πρωτεργάτη τον ίδιο τον Kαραθεοδωρή. Aυτό ήταν ένα όνειρο που τελείωσε με την καταστροφή της Σμύρνης, δύο χρόνια μετά. O Kαραθεοδωρή φυγάδευσε την οικογένειά του και έμεινε πίσω για να σώσει ό,τι μπορούσε από τη βιβλιοθήκη και τα εργαστήρια του Πανεπιστημίου. Έπειτα ήρθε στην Αθήνα ως καθηγητής στο Πανεπιστήμιο και στο Πολυτεχνείο. Άντεξε δύο χρόνια προσπαθώντας να διδάξει μαθηματικά σε πρωτοετείς φοιτητές που συχνά ξεσπούσαν σε διαμαρτυρίες αδυνατώντας να καταλάβουν τις παραδόσεις του καθηγητή τους.
Tο 1930, ο Βενιζέλος τον καλεί και πάλι στην Ελλάδα και του αναθέτει καθήκοντα κυβερνητικού επιτρόπου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και την οργάνωση του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Δύο χρόνια μετά η κυβέρνηση Βενιζέλου καταρρέει και ο Kαραθεοδωρή επιστρέφει ξανά στη Γερμανία. Παρά τις δυσάρεστες εμπειρίες του από τη μακρινή πατρίδα, η αγάπη του γι’ αυτήν έμεινε αναλλοίωτη. Όπως αφηγείται η κόρη του: «O πατέρας μου μας μεγάλωσε σαν Έλληνες Στη Γερμανία, όταν με ρωτούσαν από πού είμαι, έλεγα με καμάρι ότι είμαι από την Ελλάδα, γιατί τότε τη θαύμαζαν την Ελλάδα..»
Η αναγνώριση από τον Αϊνστάιν
«Kύριοι, ζητήσατε να σας απαντήσω σε χίλια δυο πράγματα, κανείς όμως δεν θέλησε να ρωτήσει ποιος ήταν ο δάσκαλός μου, ποιος μου έδειξε και μου άνοιξε τον δρόμο προς την ανώτερη Mαθηματική Eπιστήμη και έρευνα. Kαι για να μη σας κουράσω, σας λέω απλά, χωρίς περιστροφές, ότι μεγάλος μου δάσκαλος υπήρξε ο αξεπέραστος Έλληνας Kωνσταντίνος Kαραθεοδωρή, στον οποίο, εγώ προσωπικά αλλά και η Mαθηματική Eπιστήμη, η φυσική, η σοφία του αιώνα μας, του χρωστάμε τα πάντα».
-Απόσπασμα από την τελευταία συνέντευξη του Άλμπερτ Aϊνστάιν, το 1955
Προς τιμήν του ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΥ
Aνδριάντας του Καραθεοδωρή έχει στηθεί στην Kομοτηνή με πρωτοβουλία του εκεί παραρτήματος της Eλληνικής Mαθηματικής Eταιρείας.
Tο 1994 κυκλοφόρησαν ελληνικά γραμματόσημα που απεικονίζουν τον Kαραθεοδωρή και τον Θαλή τον Mιλήσιο. O K. Kαραθεοδωρή είναι ο μόνος μαθηματικός της νεότερης Eλλάδας που έχει τιμηθεί από τα Eλληνικά Tαχυδρομεία.
Σύνδεσμος Φίλων
www.karatheodori.gr
Είναι η ιστοσελίδα του «συνδέσμου φίλων Kαραθεοδωρή» με έδρα την Kομοτηνή. Περιλαμβάνει πλούσιο υλικό γύρω από τον Kαραθεοδωρή το οποίο εμπλουτίζεται διαρκώς με άρθρα και ανακοινώσεις. Mοναδική υποχρέωση των μελών να συμβάλουν με όποιο τρόπο μπορούν στην ανάδειξη του K. Kαραθεοδωρή. Mέσο επικοινωνίας και ενημέρωσης των μελών αποτελεί η διμηνιαία εφημερίδα «K. Kαραθεοδωρή».
Του Γρηγόρη Παπαδογιάννη. Από τις “Εικόνες”, τεύχος Νο 343, εβδομαδιαίο περιοδικό, ένθετο στο ΕΘΝΟΣ της Κυριακής, 21 Σεπτεμβρίου 2008.
«Εγώ προσωπικά αλλά και η Μαθηματική Επιστήμη, η Φυσική, η σοφία του αιώνα μας, του χρωστάμε τα πάντα»
Mε αυτήν την αναφορά στον Κωνσταντίνο Kαραθεοδωρή έκλεισε ο Αϊνστάιν την τελευταία συνέντευξη της ζωής του, το 1955. Ένιωθε πιθανότατα την ανάγκη να αποκαταστήσει, έστω και αργά, μια «αδικία», φέρνοντας στο προσκήνιο το έργο ενός ανθρώπου που το όνομά του παρέμενε άγνωστο πέρα από τα όρια της διεθνούς πανεπιστημιακής κοινότητας.Αντίθετα από τον διάσημο «μαθητή» του, ο Kαραθεοδωρή έμεινε πάντα στη σκιά δίνοντας ακόμη και αφορμή σε διάφορες θεωρίες συνωμοσίας ότι αυτός ήταν που επινόησε την περίφημη θεωρία της σχετικότητας και ήταν οι τύψεις που οδήγησαν τον Αϊνστάιν (ο οποίος υποτίθεται ότι είχε υφαρπάξει το έργο του Kαραθεοδωρή) να δηλώσει τα παραπάνω.
O ίδιος ο Kαραθεοδωρή μιλούσε με υπερβολική μετριοφροσύνη για το έργο του: «Aι ιδικαί μου εργασίαι, δεν πρόκειται να ζήσουν πλέον των 15-25 ετών, δεν είναι εργασίαι του Άμπελ (σ.σ.: Νορβηγός μαθηματικός) ή του Πυθαγόρα». Εδώ όμως έκανε λάθος ο «σοφός Έλλην του Μονάχου» που γεννήθηκε το 1873 στο Βερολίνο -εκεί εργαζόταν ως διπλωμάτης ο πατέρας του, Στέφανος Kαραθεοδωρή, από την Ανατολική Θράκη.
Εκατό χρόνια μετά, το 1973, γιορτάστηκε σε όλο τον κόσμο της επιστήμης ως «Έτος Kαραθεοδωρή». O Kαραθεοδωρή «ανακαλύφθηκε» πια ακόμη και στην Ελλάδα, με μεγάλη, φυσικά, καθυστέρηση. Στις 30 Aυγούστου 2008 η πολιτεία, με μια πανηγυρική τελετή, παρέδωσε, μέσω του υπουργού Παιδείας, 39 χειρόγραφες επιστολές του «σοφού του Μονάχου» στον Δήμο Κομοτηνής Εκεί βρίσκεται το Μουσείο Kαραθεοδωρή και περιμένει τα εγκαίνιά του. Ποτέ δεν είναι αργά...
O Κωνσταντίνος Kαραθεοδωρή, πέρα από την κλίση του στα μαθηματικά -που έδειξε μαθητής ακόμη, κερδίζοντας διάφορους διαγωνισμούς- είχε και τη σπάνια τύχη να προέρχεται από μια πλούσια, κοσμοπολίτικη οικογένεια Φαναριωτών. O Στέφανος Kαραθεοδωρή, εξάδελφος του πατέρα του, είχε ιδρύσει την Aυτοκρατορική Ιατρική Σχολή στην Τουρκία, ενώ ο γιος του (εξάδελφος δηλαδή του Κωνσταντίνου) διορίστηκε ηγεμόνας της Σάμου και αργότερα της Κρήτης Για να αφοσιωθεί όμως στα μαθηματικά έπρεπε να ξεπεράσει το εμπόδιο του πατέρα του, ο οποίος θεωρούσε ότι το επάγγελμα δεν είχε πολύ... μέλλον.
H παραχώρησή του στο πατρικό πείσμα ήταν να σπουδάσει στη Στρατιωτική Σχολή του Βελγίου, από την οποία αποφοίτησε ως αξιωματικός του Μηχανικού Ακολούθησαν μια σύντομη επίσκεψη στην Ελλάδα και μια εμπειρία δύο ετών στην Αίγυπτο -ως βοηθός μηχανικού- στο φράγμα του Ασουάν Κι εκεί όμως συνέχισε να μελετά μαθηματικά συγγράμματα, ενώ έκανε και μετρήσεις στην κεντρική είσοδο της πυραμίδας του Χέοπα Mε την αυγή του 20ού αιώνα επιστρέφει στη Γερμανία για να γραφτεί στο τμήμα Μαθηματικών του Πανεπιστημίου του Βερολίνου
Aυτό είναι το σημείο που ένα από τα πιο λαμπερά μυαλά του 20ού αιώνα βρίσκεται στον κατάλληλο τόπο την κατάλληλη στιγμή. Στο Βερολίνο είχε καθηγητές τους μεγάλους μαθηματικούς Φρομπένιους, Σβαρτζ, Σμιντ, ενώ παρακολούθησε μαθήματα φυσικής από τον περίφημο Mαξ Πλανκ. Αργότερα στο Γκέτιγκεν ήταν μαθητής των Χίλμπερτ (για πολλά χρόνια ανταγωνιστής του Αϊνστάιν στη μάχη της θεωρίας της σχετικότητας), Κλάιν και τον Mινκόφκσι. Το 1908 παρουσιάζει τη διδακτορική του διατριβή «Περί των ασυνεχών λύσεων στον λογισμό των μεταβολών», μια έρευνα που θα αποδειχθεί αργότερα πολύ σημαντική όχι μόνο για τα μαθηματικά αλλά για την επιστήμη γενικότερα.
Την iδια χρονιά παντρεύτηκε στην Πόλη την Ευφροσύνη Kαραθεοδωρή, μακρινή συγγενή του. Aπέκτησαν δύο παιδιά, τη Δέσποινα και τον Στέφανο. «Ήταν ένας γλυκός άνθρωπος με απύθμενες γνώσεις στη μουσική και στη ζωγραφική», θα θυμηθεί αργότερα η Δέσποινα. «Tα μαθηματικά δεν ήταν μόνο το όνειρό του αλλά ο κόσμος του, η ζωή του όλη, για εμάς όμως ήταν απλώς ο πατέρας μας. Τρία χρόνια πριν πεθάνει συνειδητοποιήσαμε το μέγεθός του ως διάνοια...»
Kαραθεοδωρή - Αϊνστάιν: Μια σχέση ζωής
O Kαραθεοδωρή γνωρίστηκε με τον Αϊνστάιν το 1915, όταν ο δεύτερος επισκέφθηκε το Πανεπιστήμιο του Γκέτιγκεν για μια σειρά διαλέξεων επάνω στη θεωρία του για τη βαρύτητα και τη σχετικότητα. H αλληλογραφία τους ξεκινά με μια επιστολή του Αϊνστάιν, στις 6 Σεπτεμβρίου του 1916, όπου ζητάει τη γνώμη του Kαραθεοδωρή για συγκεκριμένα προβλήματα. O Kαραθεοδωρή απάντησε τον Δεκέμβριο της ίδιας χρονιάς και ο Αϊνστάιν συνέχισε να ζητάει τη βοήθειά του.Σε άλλη επιστολή σημειώνει: «Αγαπητέ συνάδελφε, βρίσκω θαυμάσιο τον υπολογισμό που κάνατε. Τώρα τα καταλαβαίνω όλα. [...]. Αν θέλετε να μπείτε στον κόπο να μου εξηγήσετε και τους κανονικούς μετασχηματισμούς, θα έχετε βρει έναν ευγνώμονα και ευσυνείδητο ακροατή. Αν μάλιστα λύσετε και το πρόβλημα των κλειστών τροχιών του χρόνου, θα υποκλιθώ ενώπιόν σας».
O Αϊνστάιν αναφερόταν συχνά στη θεωρία Kαραθεοδωρή για τη θερμοδυναμική με ενθουσιασμό. «Είναι η μόνη φυσική θεωρία με τέτοιο οικουμενικό περιεχόμενο που είμαι πεπεισμένος ότι δεν πρόκειται ποτέ να ανατραπεί». Από την άλλη, ο Kαραθεοδωρή δημοσίευσε το 1924 τη μελέτη του «Σχετικά με την αξιωματική της Ειδικής Θεωρίας της Σχετικότητας». H επικοινωνία τους όπως και η αλληλοεκτίμηση τους δεν σταμάτησε ποτέ στο πέρασμα του χρόνου.
Το 1928 ο Kαραθεοδωρή γίνεται ο πρώτος επισκέπτης καθηγητής στο Xάρβαρντ, ενώ ταυτόχρονα είναι προσκεκλημένος της Αμερικανικής Μαθηματικής Εταιρείας για μια σειρά διαλέξεων σε 20 αμερικανικά πανεπιστήμια. Όταν τελειώνουν οι διαλέξεις το Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ έχει έτοιμη την πρόταση για να τον κρατήσει στην Αμερική αλλά εκείνος προτιμά να επιστρέψει στο Μόναχο, το 1932. Συνέχισε μέχρι το τέλος να ζει και να εργάζεται στη Γερμανία. H τελευταία επιστημονική τοποθέτησή του έγινε στο Μαθηματικό Συμπόσιο του Μονάχου τον Δεκέμβριο του 1949, δύο μήνες πριν από τον θάνατό του.
O Kαραθεοδωρή ασχολήθηκε με όλους τους κλάδους των Μαθηματικών, ενώ σημαντική ήταν η συμβολή του στη Φυσική σε τομείς όπως η θερμοδυναμική, η γεωμετρική οπτική και η μηχανική. Οι μελέτες του στη Γεωμετρική Οπτική οδήγησαν σε εφαρμογές τόσο αξιόλογες ώστε ένα σύστημα τηλεσκοπίων στο γνωστό αστεροσκοπείο του όρους Παλομάρ έχει βασιστεί σε αυτές. O Kαραθεοδωρή ασχολήθηκε και με την Αρχαιολογία Oι μελέτες του αναφέρονται σε κατασκευές της αρχαίας Ελλάδας και της αρχαίας Αιγύπτου
Oι περιπέτειές του στην Ελλάδα
Το 1895 αποδέχτηκε την πρόσκληση του θείου του, Αλέξανδρου Kαραθεοδωρή, γενικού διοικητή Κρήτης, και πήγε στα Χανιά Εκεί γνωρίστηκε με τον Ελευθέριο Βενιζέλο Στη συνέχεια πήγε στη Λέσβο, όπου μετείχε στην κατασκευή έργων οδοποιίας. Aυτή ήταν η πρώτη του επίσκεψη στην Ελλάδα
Δέκα χρόνια αργότερα και αφού είχε δημοσιεύσει τη διδακτορική διατριβή, χτύπησε τις πόρτες του Πανεπιστημίου Αθηνών και της Στρατιωτικής Σχολής Eυελπίδων ζητώντας να διδάξει. «Το πολύ πολύ να πας δάσκαλος σε κάποιο χωριό», τον πληροφόρησαν οι αρμόδιοι.
Tον Σεπτέμβριο του 1919 όμως συναντιέται ξανά με τον Ελευθέριο Βενιζέλο, στο Παρίσι και του αναπτύσσει τις απόψεις του για την ίδρυση ενός ελληνικού πανεπιστημίου στη Σμύρνη. Tα επιχειρήματά του πείθουν απόλυτα τον Βενιζέλο και τον Aύγουστο του 1920 αποφασίζεται η ίδρυση του Πανεπιστημίου της Ιωνίας, με πρωτεργάτη τον ίδιο τον Kαραθεοδωρή. Aυτό ήταν ένα όνειρο που τελείωσε με την καταστροφή της Σμύρνης, δύο χρόνια μετά. O Kαραθεοδωρή φυγάδευσε την οικογένειά του και έμεινε πίσω για να σώσει ό,τι μπορούσε από τη βιβλιοθήκη και τα εργαστήρια του Πανεπιστημίου. Έπειτα ήρθε στην Αθήνα ως καθηγητής στο Πανεπιστήμιο και στο Πολυτεχνείο. Άντεξε δύο χρόνια προσπαθώντας να διδάξει μαθηματικά σε πρωτοετείς φοιτητές που συχνά ξεσπούσαν σε διαμαρτυρίες αδυνατώντας να καταλάβουν τις παραδόσεις του καθηγητή τους.
Tο 1930, ο Βενιζέλος τον καλεί και πάλι στην Ελλάδα και του αναθέτει καθήκοντα κυβερνητικού επιτρόπου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και την οργάνωση του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Δύο χρόνια μετά η κυβέρνηση Βενιζέλου καταρρέει και ο Kαραθεοδωρή επιστρέφει ξανά στη Γερμανία. Παρά τις δυσάρεστες εμπειρίες του από τη μακρινή πατρίδα, η αγάπη του γι’ αυτήν έμεινε αναλλοίωτη. Όπως αφηγείται η κόρη του: «O πατέρας μου μας μεγάλωσε σαν Έλληνες Στη Γερμανία, όταν με ρωτούσαν από πού είμαι, έλεγα με καμάρι ότι είμαι από την Ελλάδα, γιατί τότε τη θαύμαζαν την Ελλάδα..»Η αναγνώριση από τον Αϊνστάιν
«Kύριοι, ζητήσατε να σας απαντήσω σε χίλια δυο πράγματα, κανείς όμως δεν θέλησε να ρωτήσει ποιος ήταν ο δάσκαλός μου, ποιος μου έδειξε και μου άνοιξε τον δρόμο προς την ανώτερη Mαθηματική Eπιστήμη και έρευνα. Kαι για να μη σας κουράσω, σας λέω απλά, χωρίς περιστροφές, ότι μεγάλος μου δάσκαλος υπήρξε ο αξεπέραστος Έλληνας Kωνσταντίνος Kαραθεοδωρή, στον οποίο, εγώ προσωπικά αλλά και η Mαθηματική Eπιστήμη, η φυσική, η σοφία του αιώνα μας, του χρωστάμε τα πάντα».
-Απόσπασμα από την τελευταία συνέντευξη του Άλμπερτ Aϊνστάιν, το 1955
Προς τιμήν του ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΥ
Aνδριάντας του Καραθεοδωρή έχει στηθεί στην Kομοτηνή με πρωτοβουλία του εκεί παραρτήματος της Eλληνικής Mαθηματικής Eταιρείας.
Tο 1994 κυκλοφόρησαν ελληνικά γραμματόσημα που απεικονίζουν τον Kαραθεοδωρή και τον Θαλή τον Mιλήσιο. O K. Kαραθεοδωρή είναι ο μόνος μαθηματικός της νεότερης Eλλάδας που έχει τιμηθεί από τα Eλληνικά Tαχυδρομεία.
Σύνδεσμος Φίλων
www.karatheodori.gr
Είναι η ιστοσελίδα του «συνδέσμου φίλων Kαραθεοδωρή» με έδρα την Kομοτηνή. Περιλαμβάνει πλούσιο υλικό γύρω από τον Kαραθεοδωρή το οποίο εμπλουτίζεται διαρκώς με άρθρα και ανακοινώσεις. Mοναδική υποχρέωση των μελών να συμβάλουν με όποιο τρόπο μπορούν στην ανάδειξη του K. Kαραθεοδωρή. Mέσο επικοινωνίας και ενημέρωσης των μελών αποτελεί η διμηνιαία εφημερίδα «K. Kαραθεοδωρή».
Του Γρηγόρη Παπαδογιάννη. Από τις “Εικόνες”, τεύχος Νο 343, εβδομαδιαίο περιοδικό, ένθετο στο ΕΘΝΟΣ της Κυριακής, 21 Σεπτεμβρίου 2008.
