Οι αλόγιστες καλλιέργειες, η παράνομη υλοτομία, οι συχνές πυρκαγιές και το κυνήγι του χρυσού είναι μόνο μερικοί από τους λόγους και τους τρόπους καταστροφής των δασών της Αμαζονίας. Ολόκληρη η περιοχή κινδυνεύει, όμως, τώρα και από τους νέους «προστάτες» της πανίδας και της χλωρίδας της...Σαν κεραυνός στο αίθριο κλίμα πανηγυρισμού του Νόμπελ Ειρήνης, που απονεμήθηκε στον Αλ Γκορ και την Διακυβερνητική Επιτροπή για τις Κλιματικές Αλλαγές (ΔΕΚΑ) του ΟΗΕ, ήρθε η πρόταση του ινδού προέδρου της, Ρατζέντρα Πατσάουρι, για «διεθνοποίηση» της Αμαζονίας.
Προ ετών, η πρώην πρωθυπουργός της Νορβηγίας, Γκρο Χάρλεμ Μπρούντλαντ, πρότεινε να τεθεί η Αμαζονία υπό τη διαχείριση μιας διεθνούς οικολογικής αρχής, η οποία θα υπόκειται απευθείας στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ.
Απειλές αντάρτικου
Τότε, οργισμένοι βραζιλιάνοι στρατηγοί προειδοποίησαν για την ικανότητά τους να διεξάγουν έναν παρατεταμένο αντάρτικο πόλεμο εναντίον κάθε υποψήφιου ξένου εισβολέα.
Πιο ψύχραιμη τώρα, η κυβέρνηση απάντησε διά στόματος υπουργού Αμυνας, Νέλσον Ζομπίμ, πως η κυριαρχία της Αμαζονίας είναι αδιαπραγμάτευτη: «Είναι δύσκολο να δεχόμαστε συμβουλές από την Ινδία, ακόμη και από την Ευρώπη. Ας θυμηθούμε πως εκείνοι τα κατέστρεψαν όλα. Θα προστατεύσουμε την Αμαζονία γιατί είναι δική μας».
Οι ανησυχίες της Βραζιλίας και άλλων χωρών της Αμαζονίας για τα σενάρια «διεθνοποίησης» της περιοχής με αφορμή τις κλιματικές αλλαγές δεν είναι αδικαιολόγητες, καθώς αυτό το σενάριο αποτελεί, πλέον, μια από τις εμμονές των ΗΠΑ και της Ευρώπης για τον έλεγχο των πλουτοπαραγωγικών πόρων του μεγαλύτερου πνεύμονα του πλανήτη, με το «μανδύα» της προστασίας δήθεν του περιβάλλοντος.
*Η Αμαζονία έχει έκταση 7,2 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα και σε αυτήν ανήκουν τμήματα της Βολιβίας, του Περού, του Ισημερινού, της Κολομβίας, της Βενεζουέλας, της Γουιάνας, της γαλλικής Γουιάνας και του Σουρινάμ - με το 69% της έκτασής της να ανήκει στη Βραζιλία.
*Είναι, πράγματι, η ζώνη που παράγει περισσότερο οξυγόνο στον πλανήτη, καθώς τα δάση της (εδώ συγκεντρώνεται το 70% των παγκόσμιων τροπικών δασών) λειτουργούν σαν ένα φυσικό φίλτρο που καθαρίζει τη ρύπανση της ατμόσφαιρας απορροφώντας τον άνθρακα, ρυθμίζει τη θερμοκρασία του πλανήτη και διατηρεί την οικολογική ισορροπία.
*Αλλά η στρατηγική της σημασία δεν εξαντλείται εδώ. Αποτελεί και τη μεγαλύτερη υδρογραφική λεκάνη του κόσμου και διαθέτει το 20% των παγκόσμιων αποθεμάτων γλυκού νερού -ένα σπάνιο πλέον αγαθό της φύσης που ευθύνεται για αρκετές από τις σύγχρονες πολεμικές συρράξεις.
*Τα δάση της είναι επίσης πλούσια σε ξυλεία, καουτσούκ, πληθώρα βοτάνων με ιαματικές ιδιότητες και φιλοξενούν το 30% της παγκόσμιας πανίδας και χλωρίδας. Αυτό την καθιστά από τις πιο πλούσιες σε βιοποικιλότητα περιοχές της Γης, ένα είδος παγκόσμιας τράπεζας γονιδίων που αποτελεί το «μήλον της Εριδος» για τις μεγάλες εταιρείες βιοτεχνολογίας και γενετικής μηχανικής.
Αμερικανική υποκρισία
*Αν σε αυτά προσθέσουμε ότι στο υπέδαφός της απαντώνται τα μεγαλύτερα αποθέματα απεμπλουτισμένου ουρανίου του κόσμου και μεγάλα αποθέματα σιδήρου, νιοβίου πετρελαίου, μετάλλων, χρυσού, πολύτιμων λίθων, γίνεται σαφής η στρατηγική γεωπολιτική σημασία της για τις ΗΠΑ.
Και αυτό διότι, μολονότι η Αμερική είναι ο μεγαλύτερος ρυπαντής, αρνείται να διαχειριστεί τη δική της συμβολή στην υπερθέρμανση του πλανήτη και επιδιώκει τη διαχείριση μιας τεράστιας περιοχής της Νοτίου Αμερικής για να «προστατεύσει το περιβάλλον».
Οι πλουτοπαραγωγικές πηγές της Αμαζονίας έχουν καταγραφεί σχολαστικά (από δορυφόρους) και καταλογοποιηθεί.
Απομένει η απρόσκοπτη εκμετάλλευσή τους. Αλλά με τις αλλαγές του συσχετισμού των δυνάμεων στη Νότιο Αμερική και την ανάδειξη σειράς προοδευτικών κυβερνήσεων σε Βραζιλία, Βενεζουέλα, Βολιβία και Ισημερινό, τα σχέδια ελέγχου της Αμαζονίας δυσχεραίνουν και οι διεθνείς εμπειρογνώμονες επισημαίνουν πως αυτή ίσως να γίνει η νέα -αμέσως μετά τη Μέση Ανατολή- εστία μιας παγκόσμιας κρίσης.
Ηδη οι ΗΠΑ έχουν θέσει σε εφαρμογή τη στρατιωτική περικύκλωση της Αμαζονίας. Με το Σχέδιο Κολομβία, που υποτίθεται ότι αφορά στην καταπολέμηση των ναρκωτικών, έχουν αναπτυχθεί δεκάδες χιλιάδες αμερικανοί στρατιώτες στην περιοχή, εδώ και χρόνια.
Με την Περιφερειακή Πρωτοβουλία των Ανδεων εδραιώνονται και επεκτείνονται οι αμερικανικές βάσεις, ενώ με πρόφαση τον κίνδυνο της τρομοκρατίας ενισχύθηκε η αμερικανική στρατιωτική παρουσία στο Τριπλό Σύνορο (Αργεντινή, Βραζιλία, Παραγουάη), όπου υποτίθεται ότι δραστηριοποιείται μια ισχυρή μουσουλμανική κοινότητα.
Ολα αυτά εξασφαλίζουν συγχρόνως στις ΗΠΑ την ικανότητα να βρίσκονται στα σύνορα των πέντε χωρών της Αμαζονίας (Βενεζουέλα, Βραζιλία, Ισημερινός, Κολομβία και Περού) που διαθέτουν μεγάλα πετρελαϊκά αποθέματα.
Είναι γεγονός ότι ο πνεύμονας του κόσμου πάσχει: Τα τελευταία 35 χρόνια η ανθρώπινη δραστηριότητα κατέστρεψε 550.000 τ. χλμ. αμαζονιακού δάσους. Η παράνομη υλοτόμηση, το ανανεωμένο ενδιαφέρον για το χρυσό και η μετατροπή τεράστιων εκτάσεων σε βοσκοτόπια και καλλιέργειες (ιδίως για παραγωγή βιοκαυσίμων από σόγια, που σήμερα είναι η βασική αιτία αποψίλωσης της Αμαζονίας) συνεχίζουν αδιάλειπτα καταστρέφοντας τρία τετραγωνικά χλμ. τροπικού δάσους την ημέρα!
Μεγάλη απειλή
Η υπουργός Περιβάλλοντος, Μαρίνα Σίλβα, επήρετο ότι ο ρυθμός αποψίλωσης της Αμαζονίας μειώθηκε αισθητά από το 2004, όταν εκχερσώθηκαν 26.000 τ. χλμ. τροπικού δάσους.
Αλλά στην πολιτεία Μάτο Γκρόσο, της οποίας ο κυβερνήτης Μπλάιρο Μάτζι είναι γνωστός ως ο «βασιλιάς της σόγιας», αυξήθηκε κατά 107% μεταξύ Ιουλίου και Σεπτεμβρίου φέτος, προκειμένου να αυξηθεί η καλλιέργεια σόγιας, χρηματοδοτούμενη από πολυεθνικές όπως οι Cargill, Bunge, ADM και η γνωστή για τα μεταλλαγμένα της Mosanto.
Ολα αυτά, ωστόσο, είναι σταγόνα στον ωκεανό μπροστά στην παράνομη εκμετάλλευση των τροπικών δασών.
Η Αμαζονία έχει γεμίσει δρόμους φαντάσματα, πύλες που οδηγούν τις μαφίες του ξύλου, των ορυκτών, της σόγιας και άκληρους αγρότες και κτηνοτρόφους στην καρδιά του τροπικού δάσους που αποψιλώνουν και καταστρέφουν με μοναδικό κίνητρο το κέρδος.
Σύμφωνα με έρευνα του ΙΜΑΖΟΝ, του βραζιλιάνικου Ινστιτούτου Ερευνών Περιβάλλοντος της Αμαζονίας, σήμερα υπάρχει ένα παράνομο οδικό δίκτυο μήκους
Εκεί, οι πειρατές της Αμαζονίας την εκμεταλλεύονται για κάποια χρόνια κι έπειτα, έχοντας πλέον αποψιλώσει την περιοχή, τη χωρίζουν σε αγροτεμάχια που πωλούν (με πλαστούς τίτλους ιδιοκτησίας) ή τα μισθώνουν σε φτωχούς αγρότες. Οταν η καλλιεργήσιμη γη διατίθεται με το αζημίωτο ως βοσκοτόπια, οι «πειρατές» αναλαμβάνουν τη διάνοιξη άλλων οδών, συνεχίζοντας το φαύλο κύκλο της καταστροφής ολόκληρης της Αμαζονίας.
Αρκεί να αναφερθεί η περίπτωση του Ρέγκο Αλμέιντα, ιδιοκτήτη μεγάλης κατασκευαστικής εταιρείας που αγόρασε με πλαστούς τίτλους δημόσια έκταση περίπου 50.000 τ. χλμ.!
Για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα, πέρυσι η Βουλή της Βραζιλίας ενέκρινε την παραχώρηση σε ιδιώτες δημόσιας έκτασης μεγέθους 130 εκατ. στρεμμάτων (!) δάσους για την ορθολογική εκμετάλλευση της Αμαζονίας με νόμιμους τίτλους και στόχο την προσέλκυση ξένων κεφαλαίων. Ηδη τεράστια είναι η οικονομική διείσδυση ευρωπαϊκών (γερμανικών, γαλλικών και ισπανικών) και ιδίως αμερικανικών κεφαλαίων.
Αλλά έως σήμερα, και σε αντίθεση με ό,τι υποστηρίζουν οι υπέρμαχοι της ορθολογικής εκμετάλλευσης της Αμαζονίας, η αποψίλωση του τροπικού δάσους δεν έχει οδηγήσει σε καμιά ανάπτυξη, ούτε στη βελτίωση των συνθηκών ζωής των κατοίκων της, το 70% των οποίων ζει στην απόλυτη φτώχεια.
Μέριμνα, όχι διεθνοποίηση
Οι διαμάχες για την ιδιοκτησία της γης έχουν αυξήσει τη βία, τις συγκρούσεις ανάμεσα σε ένοπλες συμμορίες, τους φόνους ιθαγενών και περιβαλλοντολόγων, με συνέπεια πλέον η Αμαζονία να φιλοξενεί πέντε από τις δέκα βιαιότερες πόλεις της Βραζιλίας.
Είναι αυτές ακριβώς τις αδυναμίες διαχείρισης που επικαλούνται οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους για να αρχίσουν να εθίζουν τη διεθνή κοινή γνώμη για την αναγκαιότητα «διεθνοποίησης» της Αμαζονίας, υποστηρίζει η Οργάνωση του Συμφώνου Συνεργασίας της Αμαζονίας (OTCA), που αποτελείται από εκπροσώπους όλων των χωρών της περιοχής.
Συμφωνώντας ότι το οξυγόνο που αναπνέει η ανθρωπότητα είναι σε μεγάλο βαθμό προϊόν της Αμαζονίας, πολλές χώρες της OTCA προτείνουν εκείνοι που περισσότερο καταναλώνουν αυτό το αγαθό -και που περισσότερο ρυπαίνουν-, όπως οι ΗΠΑ, η Ευρώπη και η Κίνα, να «πληρώνουν» τις χώρες της λεκάνης του Αμαζονίου για το κόστος «ευκαιρίας». Για την κατανάλωση, δηλαδή, αυτού του μεγάλου αγαθού, εφόσον πράγματι θέλουν να προστατεύσουν την οικολογία της Αμαζονίας.
Ισως την καλύτερη απάντηση σε όσους επιμένουν να αναλάβουν τη διαχείριση της Αμαζονίας να έδωσε σε συνέντευξή του ο πρώην υπουργός Παιδείας, Κριστοβάο Μπουάρκε:
«Αν η Αμαζονία, από την άποψη της ανθρωπιστικής ηθικής, πρέπει να διεθνοποιηθεί, τότε ας διεθνοποιήσουμε τα πετρελαϊκά αποθέματα ολόκληρου του κόσμου. Το πετρέλαιο είναι τόσο σημαντικό για την ευημερία της ανθρωπότητας όσο η Αμαζονία για το μέλλον μας. Παρ' όλα αυτά, τα αφεντικά των αποθεμάτων θεωρούν ότι έχουν κάθε δικαίωμα να αυξάνουν ή να μειώνουν την εξόρυξή του και να ανεβοκατεβάζουν την τιμή του».
Της ΧΡΙΣΤΙΝΑΣ ΠΑΝΤΖΟΥ για την ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ - 28/10/2007
