Κυριακή 14 Οκτωβρίου 2007

Όνοματοδοσία ποδοσφαιρικών συλλόγων

v Ποιοί και πως βάφτισαν διάσημους και μη αθλητικούς συλλόγους ανά την υφήλιο.

Ø Το puzzle της ονοματοδοσίας, εκτός από τον συνήθη γεωγραφικό προσδιορισμό, συνθέτουν ονόματα ηρώων, ηγετών, ιστορικών μαχών αλλά και μακάβρια γεγονότα ή απλώς ένας… παραγωγός κρασιού.

Σύμφωνα με πρόσφατες στατιστικές, το 90% των ονομάτων που έχουν ή λαμβάνουν ποδοσφαιρικές ομάδες σε όλο τον κόσμο αναφέρονται σε γεωγραφικό προσδιορισμό. Η γεωγραφία δηλαδή είναι η νονά των ομάδων, καθώς είθισται να παίρνουν τα ονόματα της πόλης, επαρχίας ή περιοχής που έχουν την έδρα τους. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις όπου, πίσω από την ονομασία μιας ομάδας κρύβονται πιο σύνθετες εξηγήσεις. Ερευνώντας βρίσκει κανείς ότι πίσω από το όνομα μπορεί να υπάρχουν μάχες, ήρωες αρχαίοι αλλά και της σύγχρονης εποχής και άλλες ενδιαφέρουσες ιστορίες. Το φαινόμενο παρατηρείται ιδιαίτερα στις χώρες του πρώην Ανατολικού μπλοκ και στη Λατινική Αμερική. Ποιοι είναι λοιπόν οι νονοί αυτών των ποδοσφαιρικών ομάδων και από πού προέρχεται η ονομασία τους;

Η Obilic Βελιγραδίου, η οποία ανήκε στον Zelico Raznatovic – γνωστότερο ως «Αρκάν ο τίγρης» - πήρε το όνομά της από έναν Σέρβο ήρωα: τον Milos Obilic, ο οποίος αντιμετώπισε τους Οθωμανούς στη μάχη του Κοσόβου το 1389. Το όνομα της ομάδος θυμίζει τους Σέρβους στρατιώτες που χάθηκαν σ’ εκείνη τη μάχη, σε μια περιοχή που θεωρείται η εθνική υπερηφάνεια των Σέρβων. Σε μάχη παραπέμπει και το όνομα της Cerro Porteno στην Παραγουάη, το 1811, ανάμεσα στον στρατό εισβολής της Αργεντινής (τον οποίο οι Παραγουανοί ονόμαζαν porteno) και τον τοπικό στρατό. Η μάχη έγινε σ’ έναν λόφο (cerro) και κερδήθηκε από τους Παραγουανούς. Έτσι οι ιδρυτές της ομάδας της έδωσαν αυτό το σύνθετο όνομα για να θυμίζει την ιστορική αυτή μάχη. Μάλιστα ως χρώματα στις φανέλες επέλεξαν το κόκκινο και το μπλε, τα χρώματα των δύο πολιτικών κομμάτων εκείνη την εποχή. Σε μάχη παραπέμπει και το όνομα της πάλαι ποτέ πανίσχυρης Dukla Πράγας, σήμερα Marilla Pribram. Κατά την διάρκεια του Β! Παγκοσμίου Πολέμου, στρατός, μικτός, αποτελούμενος από Τσεχοσλοβάκους και Σοβιετικούς νίκησε τον Γερμανικό σε μια μάχη που διεξήχθη σε μια περιοχή της Σλοβακίας που ονομάζεται «Το πέρασμα της Dukla» και ύστερα από λίγα χρόνια αργότερα πήρε αυτό το όνομα και ό σύλλογος της πρωτεύουσας.

Από μια μάχη βαφτίστηκε και η San Lorenzo de Almagro της Αργεντινής. Στη γειτονιά Almagro του Buenos Aires τα παιδιά έπαιζαν ποδόσφαιρο στον δρόμο, αφού δεν είχαν στην διάθεσή τους κάποιο χώρο για να τον χρησιμοποιούν ως γήπεδο. Ο ιερέας της γειτονιάς, Lorenzo Bartolomeo Massa, τους έδωσε έναν χώρο για να παίζουν ποδόσφαιρο δίπλα στην εκκλησία του San Lorenzo, όπου λειτουργούσε, με την προϋπόθεση να πηγαίνουν στην λειτουργία. Όταν ήλθε η ώρα να τοποθετηθεί η ομάδα σε κατηγορία ζήτησαν την ευλογία του ιερέα. Αυτός με τη σειρά του ζήτησε να δώσουν στην ομάδα το όνομα του αγίου της εκκλησίας γύρω από την οποία έλαβε χώρα η «μάχη του San Lorenzo» το 1813, που σήμανε και την αρχή του τέλους της Ισπανικής κυριαρχίας στην Αργεντινή. Μάλιστα ήρωας της εξέγερσης των Αργεντινών ήταν ο στρατηγός San Martin, που έδωσε το όνομά του στην ομάδα της Mendoza, ενώ ο συνάδελφός του Belgrano σε αυτήν της Cordoba.

Αίας ο Τελαμώνιος και Simon Bolivar

Μεταξύ τόσων ηρώων πολέμων υπάρχει θέση και για έναν ήρωα της Ελληνικής μυθολογίας, ο οποίος δεν είναι άλλος από τον Αίαντα τον Τελαμώνιο. Το όνομά του πήρε μια από τις ιστορικότερες ομάδες της Ευρώπης, ο Ajax του Αμστερνταμ, χάρη στην Ελληνολατρεία των ιδρυτών του Ολλανδικού συλλόγου.

Το όνομα του Simon Bolivar, ενός από τους μεγαλύτερους ηγέτες στον αγώνα για την απελευθέρωση της Λατινικής Αμερικής, είναι μεταξύ εκείνων προς τιμήν των οποίων διεξάγεται το Coppa Libertadores - το Κύπελλο Πρωταθλητριών των χωρών της Νότιας Αμερικής - και ο ίδιος είχε παίξει ενεργό ρόλο στην ίδρυση ομάδας. Στις αρχές του 1800 ίδρυσε το Εθνικό Κολλέγιο των Επιστημών (Colegio National de Ciencias) που μετεξελίχθηκε σε Πανεπιστήμιο και από το οποίο ξεπήδησε στις αρχές του προηγούμενου αιώνα η ποδοσφαιρική ομάδα Cienciano di Cuzco. Η ομάδα αυτή έγινε με το πέρασμα των χρόνων επαγγελματική, αν και παρέμεινε στον έλεγχο του Πανεπιστημίου και το 2003 κατέκτησε το Coppa Libertadores. Το πρώτο συνθετικό του ονόματος παραπέμπει στην επιστήμη, ενώ το δεύτερο είναι το όνομα της αρχαίας πρωτεύουσας των Ίνκας.

Πολλές φορές το όνομα κάποιων ομάδων προέρχεται και από πρόσωπα τοπικών κοινωνιών τα οποία έχουν διαδραματίσει σημαντικό ρόλο σ’ αυτές. Για παράδειγμα η Colo-Colo της Χιλής φέρει το όνομα του αρχηγού της φυλής των Αραουκανών, η οποία αντιστάθηκε σθεναρά στους Ισπανούς κατακτητές.

Οι σιδηρόδρομοι και οι… νεκροθάφτες

Άλλες φορές πάλι δεν χρειάζεται να είσαι ήρωας για να δώσεις το όνομά σου σε μια ομάδα. Αυτό μπορεί να γίνει έστω κι αν είσαι απλώς… παραγωγός κρασιού. Η ιστορία αναφέρει ότι η Peniarol της Ουρουγουάης είχε το όνομα Central Railway Cricket Club αφού η ομάδα είχε ιδρυθεί από υπαλλήλους των σιδηροδρόμων και με το όνομα αυτό μάλιστα κατέκτησε και πρωταθλήματα. Όταν οι σιδηρόδρομοι εθνικοποιήθηκαν η ομάδα ονομάστηκε Peniarol, περιοχή η οποία ήταν σημαντικός σιδηροδρομικός κόμβος στα περίχωρα του Mondevideo. Η περιοχή είχε πάρει το όνομά της από το όνομα ενός Ιταλού μετανάστη από το Torino ο οποίος καλλιεργούσε μεγάλες εκτάσεις με αμπέλια και ονομαζόταν Pinierollo.

Σ’ αυτή τη παρέλαση ονομάτων υπάρχει χώρος ακόμα και για τον περίφημο πειρατή και αργότερα ναύαρχο Sir Francis Drake, Ο οποίος χρηματοδοτούμενος από την Βασίλισσα Ελισάβετ τρομοκρατούσε τα Ισπανικά καράβια σε όλες τις θάλασσες. Όταν δημιουργήθηκε η ομάδα Guarani της Asuncion στην Παραγουάη, η ανήσυχη νεολαία της εποχής έδωσε στην ομάδα τα χρώματα κίτρινο και μαύρο, που ήταν και τα χρώματα του κουρσάρου. Ίσως η επιλογή να είχε σχέση με το κοινό μίσος για τους Ισπανούς.

Μερικά ονόματα ομάδων παραπέμπουν σε μακάβρια γεγονότα. Η αργεντίνικη ομάδα Chacarita Juniors του Buenos Aires είναι γνωστότερη ως «Oι νεκροθάφτες». Η Chacarita είναι μια περιοχή στα περίχωρα της πρωτεύουσας της Αργεντινής που στα τέλη του 19ου αιώνα φιλοξενούσε φοιτητικές κατασκηνώσεις. Εκεί ιδρύθηκε η ομάδα. Ωστόσο μια επιδημία κίτρινου πυρετού που έπληξε την Αργεντινή στις αρχές του 20ου αιώνα ανάγκασε τις αρχές να κατασκευάσουν στην περιοχή ένα τεράστιο νεκροταφείο. Πολλά από τα μέλη της ομάδας εργάστηκαν εκείνη την εποχή στο νεκροταφείο και έτσι πήρε το παρατσούκλι της η ομάδα. Σχετικό με την… αιώνια κατοικία είναι και το όνομα της Central Espanol του Mondevideo. Η ομάδα είχε ως έδρα έναν χώρο δίπλα από το κεντρικό (central) νεκροταφείο της πόλης. Αυτό είναι και το όνομα – Central – με το οποίο αγωνίζεται η ομάδα.

Τα κύματα του Δούναβη στην… Ουρουγουάη και τα πολυβόλα στο San Mames

Όπως προαναφέρθηκε, η γεωγραφία έχει παίξει πρωτεύοντα ρόλο στα ονόματα των ομάδων. Πόλεις ή επαρχίες έχουν δώσει τα ονόματά τους σε ομάδες. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις συνοικιών και νήσων αλλά και ποταμών! Παραδείγματα είναι η Ιταλική Chievo, η οποία οφείλει το όνομά της στην ομώνυμη συνοικία της πόλεως της Verona. Η σκωτσέζικη Hibernian πήρε το όνομά της από την Ibernia - λατινική ονομασία της Ιρλανδίας. Μια από τις πλέον ασυνήθιστες περιπτώσεις είναι να ονομάζεται μια ομάδα Danoubio δηλ. Δούναβης, στην… Ουρουγουάη, απ’ όπου τουλάχιστον δεν λείπουν τα ποτάμια. Την ομάδα βάφτισε μια… Βουλγάρα μετανάστρια για να θυμάται την πατρίδα της. Τα παιδιά της έπαιζαν στην ομάδα όταν αυτή ήταν ακόμη… αβάπτιστη, και όταν ήλθε η ώρα για να αποκτήσει όνομα ζητήθηκε η γνώμη της Βουλγάρας.

Επίσης υπάρχουν ονόματα που αναφέρονται σε φυσικά φαινόμενα, όπως η ομάδα του Toronto στον Καναδά που ονομάζεται Blizzard και του Gratz στην Αυστρία που ονομάζεται Sturm. Ο λόγος είναι ότι έτσι ονομάζουν στις δύο χώρες τις καταιγίδες χιονιού μαζί με δυνατό αέρα, φαινόμενο χαρακτηριστικό των δύο χωρών.

Πάντως η πλέον περίεργη προέλευση ονομασίας είναι της σκωτσέζικης Hearts of Midlothian του Εδιμβούργου. Το όνομα της ομάδας προέρχεται από μια αίθουσα χορού της οδού Royal Mile, του κεντρικού δρόμου που οδηγεί στον πύργο του Εδιμβούργου, στην οποία σύχναζαν το 1874 οι ιδρυτές της ομάδας.

Ιδιαίτερη περίπτωση είναι η ονομασία της Athletic (ΠΡΟΣΟΧΗ! Όχι Atletico) του Bilbao. Την ομάδα ίδρυσαν Άγγλοι ναύτες από το Sunderland. Γι’ αυτό, όχι μόνο τα χρώματα αλλά και ολόκληρες οι εμφανίσεις των δύο ομάδων είναι ίδιες ακριβώς. Ερυθρόλευκη με κάθετες ρίγες η φανέλα και μαύρο το παντελονάκι. Το όνομα Athletic παραπέμπει απευθείας στον Αγγλικό σύλλογο ο οποίος είναι από τους λίγους διάσημους συλλόγους (ποδοσφαιρικά) που διατηρεί τμήματα Στίβου. Σε θέματα που έχουν να κάνουν με τις αλυτρωτικές βλέψεις των Βάσκων, ο σύλλογος αποτελεί το καμάρι τους και προσβάλλονται ιδιαίτερα αν αποκαλέσεις την αγαπημένη τους AthleticAtletico. Κάτι που έκανε ο δικτάτορας της Ισπανίας Francisco Franco την εποχή της κυριαρχίας του, υποχρεώνοντας σχεδόν όλα τα ελεγχόμενα Μ.Μ.Ε. να την αποκαλούν έτσι μόνο και μόνο για προσβάλλει τον εθνικισμό τους. Υπήρξαν περιπτώσεις αγώνων στο San Mames, ιστορικής έδρας της Athletic, όπου κυριολεκτικά βγήκαν πολυβόλα.

Το άρθρο – με δική μου προσθήκη το κομμάτι για την Athletic του Bilbao- υπογράφει ο Απ. Αθανασόπουλος και δημοσιεύτηκε στο «ΒΗΜΑ» την Κυριακή, 17 Απριλίου 2005