Ο Ήλιος. 50+1 απίστευτα & όμως αληθινά

Για τους αστρονόμους, ο Ήλιος αποτελεί ένα τεράστιο εργαστήρι που βοηθάει στη λεπτομερή μελέτη της δομής και της ενέργειας που εκπέμπουν τα άστρα. Και από τη μελέτη αυτή έχουν προκύψει 50 + 1 απίστευτες και όμως αληθινές διαπιστώσεις για τον Ήλιο.....

Τα 30 τελευταία χρόνια, προσκεκλημένος από διάφορους τοπικούς συλλόγους, είχα την τύχη να επισκεφθώ πάρα πολλές μικρές και μεγάλες πόλεις της χώρας μας. Οι ομιλίες μου εκείνες απευθύνονταν σχεδόν πάντα σε ένα μικτό ακροατήριο που δεν είχε ως επί το πλείστον κάποιες εξειδικευμένες γνώσεις αστρονομίας. Γι’ αυτό από πολύ νωρίς ανακάλυψα ότι για να μπορώ να επικοινωνήσω καλύτερα και πληρέστερα με τους ακροατές μου θα έπρεπε να μιλώ με όρους και παραδείγματα που να έχουν νόημα και σημασία γι’ αυτούς. Κι’ έτσι όλα αυτά τα χρόνια και για κάθε θέμα που διαπραγματευόμουν, συγκέντρωνα τους αριθμούς και τα παραδείγματα εκείνα που φαίνονταν ότι είχαν κατά καιρούς τη μεγαλύτερη απήχηση στο ακροατήριο. Στη συλλογή αυτή περιλαμβάνονται θέματα για τις διαστημικές αποστολές, τον Ήλιο, τους πλανήτες, τα άστρα, τους γαλαξίες και το Σύμπαν. Πολλά μάλιστα απ’ αυτά θα μπορούσε κάποιος να τα χαρακτηρίσει και με τον όρο «απίστευτα και όμως αληθινά». Θα αφήσω όμως τον αναγνώστη να κρίνει ποιες απ’ αυτές τις σύντομες προτάσεις θα μπορούσαν να χαρακτηρισθούν με τον όρο αυτό, αρχίζοντας με την παράθεση όσων αφορούν τον Ήλιο, το λαμπρότερο σώμα στον ουρανό της Γης που ονομαζόταν από τους αρχαίους Αιγυπτίους Ρα και Ατόν, από τους Βαβυλώνιους Σαμάχ, Βάαλ και Μαρδούκ, από τους Ινδούς Βράχμα και Βισνού, από τους Πέρσες Μίθρας και από τους αρχαίους Έλληνες Δίας ή Πλούτωνας, Βάκχος, Διόνυσος ή και Φοίβος Απόλλων. Σήμερα όμως έχουμε πάψει προ πολλού να αντιμετωπίζουμε τον Ήλιο σαν θεό, αλλά αντίθετα τον μελετάμε όπως κάνουμε και για όλα τα άλλα φυσικά αντικείμενα και φαινόμενα. Οι σύγχρονες μελέτες του άστρου της ημέρας, που γίνονται από τα ειδικά επίγεια ηλιακά κέντρα και κυρίως με τη βοήθεια των οργάνων που μεταφέρουν που μεταφέρουν τα τροχιακά μας αστεροσκοπεία, μας έχουν αποκαλύψει ορισμένα πραγματικά απίστευτα χαρακτηριστικά του Ήλιου. Τα φασματοσκόπια και τα άλλα όργανα των ειδικών διαστημοσυσκευών μελετούν σε καθημερινή βάση τον ηλιακό δίσκο, τις διεργασίες και τις οποιεσδήποτε μεταβολές συμβαίνουν σ’ αυτόν. Οι μετρήσεις αυτές μας έχουν αυξήσει σημαντικά τις γνώσεις για το πλησιέστερο σε μας άστρο, αλλά και για τα άλλα άστρα, αφού ο Ήλιος μας είναι η καλύτερη πηγή πληροφοριών που έχουμε για τις διεργασίες που συμβαίνουν σ’ αυτά. Για τους αστρονόμους δηλαδή ο Ήλιος είναι ένα τεράστιο εργαστήρι που μας βοηθάει στη λεπτομερή μελέτη της δομής και της ενέργειας που εκπέμπουν τα άστρα. Απολαύστε και εσείς ορισμένα από τα «απίστευτα και όμως αληθινά» του άστρου της ημέρας.

1. Εάν θερμαίναμε το κεφάλι μιας καρφίτσας στη θερμοκρασία που επικρατεί στο εσωτερικό του Ήλιου και την τοποθετούσαμε στην Τρίπολη, θα πέθαιναν ακαριαία όλες οι μορφές ζωής σ’ ολόκληρη την Πελοπόννησο.

2. Η ενέργεια που εκπέμπει ο Ήλιος σε ένα δευτερόλεπτο θα κάλυπτε όλες τις ενεργειακές ανάγκες της Ευρώπης για 13.000.000 χρόνια.

3. Εάν ολόκληρη η Γη αποτελούνταν από πάγο η θερμότητα του Ήλιου θα την εξαέρωνε σε λιγότερο από 15.000 χρόνια.

4. Κάθε δευτερόλεπτο που περνάει, ο Ήλιος μετατρέπει 4.500.000 τόνους της μάζας του σε ενέργεια.

5. Αν υπολογίζαμε με το φθηνότερο τιμολόγιο της Δ.Ε.Η. η ενέργεια που φτάνει από τον Ήλιο στην έκταση ενός στρέμματος πάνω στη Γη θα άξιζε 3.000 € την ημέρα.

6. Με το ίδιο τιμολόγιο, η ενέργεια που εκπέμπει ο Ήλιος στο Διάστημα σε ένα δευτερόλεπτο θα είχε ίση αξία με το προϋπολογισμό της Ελλάδος για 10.000 τρισεκατομμύρια χρόνια.

7. Κάθε 42.000.000 χρόνια ο Ήλιος μετατρέπει σε ενέργεια ποσότητα υλικών ίση με τη μάζα της Γης.

8. Η μετατροπή ενός κιλού υδρογόνου σε ήλιο, με τη διαδικασία των θερμοπυρηνικών αντιδράσεων του Ήλιου, παράγει την ίδια ποσότητα ενέργειας που παράγει η καύση 22 τόνων άνθρακα.

9. Η ηλιακή ενέργεια που πέφτει επάνω στη Γη κάθε δευτερόλεπτο είναι 100.000 φορές μεγαλύτερη από τη συνολική ενέργεια που παράγεται από όλες τις πηγές επάνω στη Γη.

10. Κάθε cm² της επιφάνειας του Ήλιου λάμπει με την ένταση 48.000 κεριών.

11. Από τη στιγμή που δημιουργείται στον πυρήνα του Ήλιου μια ακτίνα φωτός, χρειάζεται 20.000 χρόνια για να φτάσει στην επιφάνειά του.

12. Εάν σμικρύναμε τον Ήλιο στο μέγεθος ενός πορτοκαλιού η Γη θα βρισκόταν σε απόσταση 15 μέτρων με το ίδιο μέγεθος που έχει ένας σπόρος από σουσάμι, ενώ το αμέσως επόμενο άστρο, ο Εγγύτατος του Κενταύρου, θα βρισκόταν σε απόσταση 4.000 χιλιομέτρων.

13. Τις τελευταίες μερικές εκατοντάδες χρόνια η διάμετρος του Ήλιου μικραίνει περίπου 1,5 μέτρο την ώρα, πράγμα που σημαίνει ότι η διάμετρός του είναι μικρότερη, περίπου 1.300 Km απ’ ότι ήταν την εποχή πτήσης του πρώτου αεροπλάνου των αδελφών Wright, τον Δεκέμβρη του 1903.

14. Αν μπορούσαμε να συμπιέσουμε τα υλικά του Ήλιου σε μια σφαίρα 6 Km, θα την είχαμε μετατρέψει σε Μαύρη Τρύπα.

15. Αν ολόκληρο το Ηλιακό μας σύστημα είχε το μέγεθος ενός καρυδιού, τότε ο Γαλαξίας μας θα είχε διάμετρο 160.000 Km.

16. Αν σμικρύναμε το Ηλιακό μας Σύστημα κατά 1 τρισεκατομμύριο φορές, τότε θα είχε το μέγεθος ενός μεγάλου δωματίου.

17. Στη ίδια σμίκρυνση ο Ήλιος θα είχε το μέγεθος του κεφαλιού μιας καρφίτσας, ενώ το πλησιέστερο σε μας άστρο (ο Εγγύτατος του Κενταύρου) θα βρισκόταν σε απόσταση 42 Km.

18. Στην ίδια σμίκρυνση ολόκληρος ο Γαλαξίας μας θα είχε διάμετρο 1.000.000 Km και θα στολιζόταν από 100 δισεκατομμύρια άστρα, καθένα με μέσο μέγεθος όσο το κεφάλι μιας καρφίτσας, με μέση απόσταση 40 Km το ένα από το άλλο.

19. Το βάρος του Ήλιου είναι 220 τρισεκατομμύρια τρισεκατομμυρίων τόνοι, όσο το βάρος 332.270 πλανητών σαν τη Γη μας

20. Ο Ήλιος περιλαμβάνει το 99,86 % όλων των υλικών που διαθέτει το Ηλιακό μας Σύστημα.

21. Οι ηλιαχτίδες που φτάνουν στη επιφάνεια της Γης έχουν βάρος (δηλαδή πιέζουν την επιφάνεια της Γης) 87.700 τόνους, όσο το βάρος ενός υπερωκεάνιου.

22. Στο εσωτερικό του Ήλιου μπορούν να χωρέσουν 1.000.000 πλανήτες σαν τη Γη.

23. Εάν το βάρος της Γης ήταν ένα κιλό, τότε ο Ήλιος θα ζύγιζε 330 τόνους.

24. Η απόσταση Γης – Ηλίου λέγεται Αστρονομική Μονάδα και είναι περίπου 149.600.000.000 Km.

25. Αν περπατούσαμε από τη Γη στον Ήλιο με 8 Km/h, θα χρειαζόμασταν 2.123 χρόνια.

26. Αν πάλι χρησιμοποιούσαμε αυτοκίνητο που θα κινούνταν με μέση ταχύτητα 100 Km/h, θα χρειαζόμασταν 170 χρόνια.

27. Την ίδια απόσταση, με αεροπλάνο, και μέση ταχύτητα 800 Km/h θα τη καλύπταμε σε 21 χρόνια.

28. Κι όμως, μια ακτίνα φωτός χρειάζεται χρόνο, μόνο 8’ και 20’’ για να καλύψει την ίδια απόσταση.

29. Ο Ήλιος αποτελείται κυρίως από υδρογόνο (71%) και ήλιο (27%), ενώ όλα τα άλλα χημικά στοιχεία αποτελούν το 2% της σύστασής του.

30. Για κάθε 1.000.000 άτομα υδρογόνου ο Ήλιος περιλαμβάνει 63.000 άτομα ηλίου, 690 άτομα οξυγόνου, 420 άτομα άνθρακα και 267 άτομα διαφόρων άλλων στοιχείων.

31. Με την ποσότητα του αερίου νέον που υπάρχει στον Ήλιο (0,2%) θα μπορούσαμε να κατασκευάσουμε μια φωτεινή επιγραφή 667 φορές μεγαλύτερη από τη Γη μας.

32. Εάν τοποθετούσαμε το αέριο νέον που υπάρχει στον Ήλιο, στο εσωτερικό ενός κανονικού σωλήνα μιας φωτεινής επιγραφής, το μήκος του σωλήνα θα ήταν 100.000.000 φορές μεγαλύτερο από τη διάμετρο του Σύμπαντος.

33. Η πίεση που επικρατεί στο κέντρο τού Ηλίου είναι 450 δισεκατομμύρια φορές μεγαλύτερη από την ατμοσφαιρική πίεση στην επιφάνεια της Γης.

34. Οι σκοτεινές κηλίδες που είναι ορατές στην επιφάνεια του Ήλιου (Φωτόσφαιρα) έχουν θερμοκρασία 3.500^ο C, γιατί είναι πολύ πιο κρύες από τη γύρω τους περιοχή.

35. Το κατώτερο στρώμα της ηλιακής ατμόσφαιρας ονομάζεται Χρωμόσφαιρα, έχει πάχος 10.000 Km και θερμοκρασία 20.000^ο C.

36. Η ανώτερη ατμόσφαιρα του Ήλιου, που ονομάζεται Στέμμα, έχει θερμοκρασία 300 φορές μεγαλύτερη από τη θερμοκρασία της επιφάνειάς του.

37. Ο ηλιακός άνεμος αποτελείται από σωματίδια υψηλής ενέργειας που εκπέμπονται από τον Ήλιο με ταχύτητες που φτάνουν τα 2.500.000 Km/h.

38. Για να μπορέσει ένας πύραυλος να ξεφύγει από τη δύναμη της βαρύτητας του Ήλιου θα έπρεπε να αναπτύξει ταχύτητα 2.250.000 Km/h.

39. Οι προεξοχές του Ήλιου εκτινάσσονται με τεράστιες ταχύτητες πάνω από την επιφάνεια και ορισμένες φορές φτάνουν τη ταχύτητα των 4.000.000 Km/h.

40. Μια τεράστια ηλιακή προεξοχή, τον Ιούνιο του 1946, εκτινάχθηκε σε ύψος 1.600.000 Km.

41. Η πιο έντονη δραστηριότητα του Ήλιου εμφανίζεται με τη μορφή ηλιακών εκλάμψεων. Μια τέτοια έκλαμψη, τον Φεβρουάριο του 1956, είχε τόση ένταση, ώστε αν εμφανιζόταν κατά τη διάρκεια μιας αποστολής του προγράμματος «Απόλλων» στη Σελήνη, οι τρεις αστροναύτες θα πέθαιναν.

42. Η περιστροφή του Ήλιου είναι διαφορετική στα διάφορα σημεία της επιφάνειάς του. Στον Ισημερινό του φτάνει τις 24,7 ημέρες, ενώ κοντά στους πόλους είναι περίπου 34 ημέρες (κάτι το οποίο ανακαλύφτηκε για πρώτη φορά το 1863).

43. Ο Ήλιος έχει ηλικία 4.65 δισεκατομμυρίων ετών και θα ζήσει ακόμη για άλλο τόσο.

44. Η μεγαλύτερη σκοτεινή κηλίδα στον Ήλιο εμφανίστηκε τον Απρίλιο του 1947 και είχε έκταση πάνω από 18 δισεκατομμύρια Km² , ήταν δηλαδή 35 φορές μεγαλύτερη από την επιφάνεια της Γης.

45. Οι περισσότερες σκοτεινές ηλιακές κηλίδες δεν διαρκούν παρά μόνον μερικές ημέρες, η περίφημη όμως κηλίδα του 1840 ήταν εμφανής για 18 μήνες.

46. Ο Θαλής ο Μιλήσιος ήταν ο πρώτος που πρόβλεψε μια ολική ηλιακή έκλειψη, το 585 π.Χ.

47. Παρ’ όλο που στη πραγματικότητα ο Ήλιος έχει περίπου 400 φορές μεγαλύτερη διάμετρο απ’ τη Σελήνη, η φαινόμενη διάμετρός του στον ουρανό της Γης είναι παρόμοια με τη φαινόμενη διάμετρο της Σελήνης. Αυτό οφείλετε στο ότι ο Ήλιος βρίσκεται 400 φορές πιο μακριά από ότι η Σελήνη.

48. Στη διάρκεια μιας ολικής ηλιακής έκλειψης η σκιά της Σελήνης πάνω στη Γη έχει διάμετρο 270 Km και κινείται με ταχύτητα 1.675 Km/h.

49. Η πρώτη φωτογραφία (δαγεροτυπία) του Ήλιου καταγράφηκε το 1842.

50. Όταν σε μερικά δισεκατομμύρια χρόνια ο Ήλιος καταναλώσει τα αποθέματα υδρογόνου που έχει στον πυρήνα του, θα αρχίσει να «καίει» το ήλιο, μετατρέποντάς το σε άνθρακα και οξυγόνο, ενώ η εξωτερική του ατμόσφαιρα θα αρχίσει να διαστέλλεται , μετατρέποντάς τον σε έναν κόκκινο γίγαντα με διάμετρο 100 φορές μεγαλύτερη από τη σημερινή.

51. Τελικά και ο Ήλιος θα καταλήξει να γίνει ένας λευκός νάνος σαν το μικροσκοπικό άστρο που συνοδεύει τον Σείριο (Σείριος Β’) που έχει το διπλάσιο μέγεθος της Γης και πυκνότητα 90.000 φορές μεγαλύτερη από αυτή που έχει σήμερα ο Ήλιος.

Το άρθρο υπογράφει ο Διονύσης Σιμόπουλος, Διευθυντής του Ευγενιδείου Ιδρύματος. Δημοσιεύτηκε στο "γεωτρόπιο" της "ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑΣ" το Σάββατο, 21 Δεκεμβρίου 2001.