Ο τρόπος που ζουν οι Έλληνες No 10- Η υγεία των Ελλήνων ασθενεί.

Παγκόσμια ημέρα της Υγείας η 7^η Απριλίου κάθε έτους και η -σύμφωνα με την μυθολογία, κόρη του Ασκληπιού- δεν χαίρει και τόσης εκτίμησης στη χώρα που την γέννησε. Ο ζωοδότης ήλιος, το ιώδιο της θάλασσας και η μεσογειακή διατροφή δεν αρκούν να την εξασφαλίσουν, αν η πρόληψη συνεχίσει να παραμένει μια άγνωστη λέξη...

Η υγεία είναι η ικανότητα του πληθυσμού να ζει πολλά χρόνια, σε κατάσταση σωματικής και ψυχικής ευεξίας. Το υπέρτατο αυτό αγαθό στην Ελλάδα βρίσκεται σε κίνδυνο, λόγω, κυρίως, της επιπολαιότητας με την οποία αντιμετωπίζεται. Η γενική «κλινική εικόνα» θα ήταν χειρότερη, αν δεν υπήρχαν συγκεκριμένοι περιβαλλοντικοί, κληρονομικοί και διατροφικοί παράγοντες που εξακολουθούν να μας δίνουν παράταση ζωής, παρά τις πολλές παρασπονδίες μας. Πιο συγκεκριμένα, παρ' ότι

• το 2006 σχεδόν 4 στους 10 Έλληνες δήλωναν ότι πάσχουν από ένα χρόνιο νόσημα (τουλάχιστον),

το προσδόκιμο ζωής κατά την γέννηση εξακολουθούσε να παραμένει υψηλό, σε ύφεση ωστόσο συγκρινόμενο με τις επιδόσεις παλαιότερων χρόνων. Ο Έλληνας κατέλαβε

• το 2004 την 11^η θέση στην κατάταξη των Ευρωπαίων πολιτών με το μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής, με 79 έτη, όταν
• το 1996 κατείχε την 7^η και
• το 1991 την 2^η.
• Το προσδόκιμο ζωής αυξήθηκε μόλις 1,5 χρόνο από το 1990 έως το 2004, περίοδος που διπλασιάστηκε στις περισσότερες δυτικοευρωπαϊκές χώρες...

Τα στοιχεία είναι από την μελέτη « Η Υγεία του Ελληνικού πληθυσμού» που δημοσιοποίησε το φθινόπωρο του 2007 το Κέντρο Μελετών Υπηρεσιών Υγείας, της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Η συγκεκριμένη μελέτη συμπεριέλαβε και πρωτότυπη έρευνα («Hellas Health I») που διενεργήθηκε το 2006 για την υγεία των Ελλήνων, από την οποία εξήχθησαν πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία για τη θνησιμότητα, τη νοσηρότητα (τις ασθένειες) και τη συμπεριφορά, τρεις από τους βασικότερους παράγοντες που συνυφαίνουν την έννοια της υγείας.

Βλαβερές συνήθειες

Ξεκινώντας από την συμπεριφορά, που θεωρείται και ο σπουδαιότερος παράγοντας που επηρεάζει την υγεία, σύμφωνα με στοιχεία της παραπάνω έρευνας (αλλά και άλλης, της VPRC του 2007),

• 1 στους 3 Έλληνες δεν τρώει πρωινό,
• οι μισοί Έλληνες δεν τηρούν την μεσογειακή διατροφή,
• 3 στους 10 παραγγέλνουν έτοιμο φαγητό
• 8 στους 10 είτε είναι θεριακλήδες καπνιστές είτε εκτίθενται ως παθητικοί καπνιστές στις συνήθειες συναδέλφων ή της οικογένειας τους,
• 6 στους 10 αν δεν είναι παχύσαρκοι είναι σίγουρα υπέρβαροι, ενώ
• 3 στους 10 Ελληνίδες δεν ασκούνται καθόλου, με το ποσοστό αυτό,
• 4 στους 10, να είναι μεγαλύτερο στους άνδρες.

Σκέτη καταστροφή, δηλαδή. Ο Έλληνας φαίνεται ότι «δυτικοποιείται» γρήγορα, υιοθετώντας μια σειρά από συνήθειες που σε αρκετές δυτικές χώρες θυμίζουν, πλέον, το πρόσφατο χθες. Γιατί δεν είναι λίγες οι ανεπτυγμένες χώρες που έχουν αρχίσει να κατανοούν, ότι η καλή υγεία και η μακροβιότητα σχετίζονται με τον τρόπο ζωής και να υιοθετούν καλές συνήθειες, αφήνοντας πίσω το ανθυγιεινό παρελθόν τους. Κάποιοι από τους πολίτες αυτών των χωρών, μάλιστα, σε αντίθεση με τους Έλληνες, δεν έχουν συμμάχους στην υγεία τους το καλό κλίμα και τα «καλούδια» της μεσογειακής διατροφής, η αξία της οποίας για την υγεία έχει αποδειχτεί επιστημονικά.

Οι «Εικόνες» μίλησαν για όλα αυτά με τον αναπληρωτή καθηγητή Κοινωνικής Ιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Γιάννη Τούντα, επιστήμονα με βαθιά γνώση του χώρου της δημόσιας υγείας. Καταρχήν τον ρωτάμε αν οι Έλληνες ζούσαν σε μια άλλη χώρα με τα ίδια συμπεριφορικά χαρακτηριστικά (π.χ. υψηλό δείκτη καπνίσματος) ποια θα ήταν η υγεία τους; Να τι μας είπε: «Σαφώς και σε ένα διαφορετικό φυσικό περιβάλλον με χειρότερο κλίμα και χωρίς τις δυνατότητες της μεσογειακής διατροφής, η υγεία των Ελλήνων θα ήταν χειρότερη και ο μέσος χρόνος ζωής μειωμένος». Ο ίδιος εξηγεί ότι είναι ανάγκη όλοι να κατανοήσουμε ότι η υγεία μας εξαρτάται

• 20% από βιολογικούς παράγοντες (κυρίως κληρονομικότητα),
• 20% από το φυσικό περιβάλλον,
• 50% από την συμπεριφορά και μόνο
• 10% από τις παρεχόμενες υπηρεσίες υγείας.

« Η συμπεριφορά όμως και το περιβάλλον είναι σαν συγκοινωνούντα δοχεία», διευκρινίζει ο καθηγητής. Επομένως, το 70% του βαθμού υγείας του κάθε ανθρώπου είναι επίκτητο και προκύπτει στην πορεία.

Σαν τα ψηλά κυπαρίσσια

Συνεχίζοντας με τις ασθένειες που ταλανίζουν τους Έλληνες και τον δείκτη θνησιμότητας, βρίσκουμε ότι η γενική θνησιμότητα (από οποιαδήποτε αιτία) στην Ελλάδα έφτασε

• το 2004 τους 784 θανάτους ανά 100.000 άντρες και
• τις 553 ανά 100.000 γυναίκες,

στοιχεία που μας φέρνουν -για τ0ο 2004- πάνω από τον μέσο όρο θνησιμότητας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας,

• για το 19% των θανάτων στην Ελλάδα ενοχοποιείται το κάπνισμα,
• για το 12% ευθύνεται η υψηλή χοληστερόλη, που εκτός από την κληρονομικότητα έχει σχέση και με τη διατροφή,
• για το 8% ο υψηλός δείκτης μάζας σώματος,
• για το 5% η καθιστική ζωή και
• για το 4% η χαμηλή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών.

Όλα αυτά οδηγούν σε ασθένειες απειλητικές για τη ζωή του σύγχρονου Έλληνα. Έτσι,

• στην πρώτη θέση των ασθενειών που οδηγούν στον θάνατο βρίσκονται οι παθήσεις του κυκλοφορικού συστήματος, οι οποίες ευθύνονται για τους μισούς, σχεδόν, θανάτους κάθε χρόνο στην Ελλάδα.
• Στην δεύτερη θέση βρίσκονται τα κακοήθη νεοπλάσματα (καρκίνοι) που «χτυπούν», ως επί το πλείστον, τις ηλικίες 45 ~ 59. Ειδικότερα, τα νεοπλάσματα του λεμφικού και ανοσοποιητικού ιστού είναι η βασική αιτία θανάτου για τις ηλικίες έως 29 ετών, ενώ από τα 30 και μετά κυρίαρχη θέση καταλαμβάνουν οι νεοπλασίες του αναπνευστικού συστήματος.
• Μεταξύ 30 και 59 ετών, σημαντική είναι η θνησιμότητα από τον καρκίνο του μαστού στις γυναίκες, ενώ
• από τα 75 έτη και μετά, σε σημαντικές αιτίες για τους άντρες εξελίσσονται τα νεοπλάσματα του παχέος εντέρου και του προστάτη.
• Στην τρίτη θέση έχουμε τις παθήσεις του αναπνευστικού συστήματος, με σημαντικότερη αιτία θανάτου την πνευμονία.
• Η τέταρτη θέση ανήκει στα ατυχήματα. Η ταχύτητα έλκει τον Έλληνα μέχρι θανάτου: 6 στους 10 Έλληνες που χάνουν τη ζωή τους από ατυχήματα, αυτό είναι τροχαίο.

Προχωρώντας ένα θέμα παρακάτω, απευθύνουμε στον Γ. Τούντα το ερώτημα για το ποιο φύλο είναι το πιο ισχυρό, από την σκοπιά της υγείας, ένα θέμα για το οποίο πολλά λέγονται και γράφονται. « Οι άντρες διεθνώς, αλλά και στην Ελλάδα έχουν καλύτερη υγεία και καλύτερη ποιότητα ζωής απ' ότι οι γυναίκες. Οι γυναίκες μπορεί κατά μέσο όρο να ζουν περισσότερο από τους άντρες, αλλά αυτό οφείλεται στο ότι υπάρχει μεγάλη θνησιμότητα των αντρών στις νεαρές ηλικίες λόγω των τροχαίων ατυχημάτων. Από την άλλη, οι γυναίκες αρρωσταίνουν περισσότερο γιατί υστερούν σε σωματική αντοχή, αλλά κυρίως γιατί ο αναπαραγωγικός κύκλος (εγκυμοσύνη - μητρότητα - εμμηνόπαυση) αυξάνει το φάσμα της εν δυνάμει νοσηρότητάς τους. Σε ότι αφορά την ποιότητα ζωής των γυναικών, οι διαφορές οφείλονται πρώτα απ' όλα στην υποδεέστερη θέση που κατέχει, δυστυχώς ακόμα, η Ελληνίδα στην κοινωνία μας. Λιγότερη οικονομικά δύναμη, λιγότερη αυτονομία, λιγότερες επιλογές ζωής, λιγότερες χαρές και απολαύσεις, λιγότερη υγεία» απαντά και καταρρίπτει τον μύθο που θέλει τις γυναίκες περισσότερο ανθεκτικές στις κακουχίες της ζωής.

Πιο άρρωστοι οι φτωχοί

«Όπου φτωχός και η μοίρα του», λέει η παροιμία, μη απέχοντας πολύ από την πραγματικότητα σε σχέση (και) με την υγεία. Έτσι, σημαντικές κοινωνικές ανισότητες παρουσιάζουν οι δείκτες υγείας του ελληνικού πληθυσμού για το 2006, με τα χρόνια νοσήματα να προσβάλλουν

• 37% περισσότερο τους οικονομικά ασθενέστερους
• σε σχέση με το 30% των εχόντων την άνεση του χρήματος.

Σε ορισμένα μάλιστα νοσήματα η διαφορά είναι διπλάσια. Οι ανισότητες προκύπτουν εξαιτίας των διαφορετικών εισοδημάτων και όχι ως αποτέλεσμα της μόρφωσης που είθισται να είναι μεγαλύτερη στα ανώτερα κοινωνικά στρώματα, υπεραμύνεται ο Γ. Τούντας, τονίζοντας: «Το πρόβλημα δεν συνίσταται στο εάν είναι κάποιος φτωχός στο μυαλό, αλλά φτωχός στην τσέπη. Γιατί μέσω της έρευνας διαπιστώσαμε σημαντικές διαφορές στη χρήση ανάμεσα στις διάφορες κοινωνικοοικονομικές ομάδες του ελληνικού πληθυσμού. Οι διαφορές αυτές δεν αφορούν τη νοσοκομειακή περίθαλψη, αλλά τη χρήση πρωτοβάθμιων υπηρεσιών και κυρίως διαγνωστικών - προληπτικών εξετάσεων. Για το 2006, οι κατά κεφαλήν επισκέψεις στις υπηρεσίες υγείας, κυμάνθηκαν

• στους ασφαλισμένους στα λεγόμενα Ευγενή Ταμεία γύρω στις 10 ~ 12 τον χρόνο,
• στους ασφαλισμένους του Ι.Κ.Α. 5 ~ 6 και
• του Ο.Γ.Α. 3 ~ 4.

Επίσης, ενώ στα ανώτερα στρώματα το ποσοστό των γυναικών, άνω των 40 που έχουν κάνει μαστογραφία τα τελευταία 3 χρόνια, είναι 60% περίπου, το αντίστοιχο ποσοστό στα ασθενέστερα στρώματα είναι 40%. Στο pap-test τα ποσοστά είναι 86% και 65% αντίστοιχα, ενώ στους άντρες η εξέταση PSA για τον καρκίνο του προστάτη πραγματοποιείται 40% στην ανώτερη τάξη και 20% στην κατώτερη». Στο ίδιο πλαίσιο αναφοράς, οι ασθενέστεροι οικονομικά είναι εκείνοι που είναι πιο επιρρεπείς σε συμπεριφορές που βλάπτουν την υγεία (κακή διατροφή, έλλειψη άσκησης, αϋπνία). Εξαίρεση, η βλαβερή συνήθεια του καπνίσματος που είναι δημοφιλέστερη στις ομάδες των υψηλών βαλαντίων -έχει και αυτή το κόστος της- με το μέσο όρο της τιμής ενός πακέτου τσιγάρων να φτάνει σήμερα τα 3€.

Εχθρός η αδιαφορία

Την υγεία θέτει σε κίνδυνο και η παραδοσιακή αδιαφορία των Ελλήνων, που δεν φαίνεται να έχει βελτιωθεί πολύ από προηγούμενες δεκαετίες. Ή μήπως όχι; Οι Εικόνες συζήτησαν με γιατρούς διαφόρων ειδικοτήτων, προκειμένου να διακριβώσουν τον βαθμό στον οποίο έχει μεταβληθεί η συμπεριφορά των Ελλήνων απέναντι στην επίσκεψη στο ιατρείο, την ιατρική εξέταση και το ρόλο του γιατρού γενικότερα, αλλά και για να αποτιμήσουν την αξία των εκστρατειών ενημέρωσης του κοινού. Η γενική εκτίμηση όσων μας έδωσαν πληροφορίες είναι ότι οι Έλληνες είναι και στην υγεία, όπως και σε πολλά άλλα θέματα, «τσαπατσούληδες». Κλασικά παραδείγματα η μαστογραφία και το Τεστ Παπανικολάου. Παρά τις μεγάλες, επαναλαμβανόμενες καμπάνιες, το ποσοστό των γυναικών που κάνουν την πρώτη εξέταση είναι ακόμα μικρό. Όπως μας επισήμαναν οι γιατροί, η ευαισθητοποίηση του κοινού είναι αστάθμητη παράμετρος η οποία επηρεάζεται από εξωγενή γεγονότα. Για παράδειγμα στις Η.Π.Α., όπου το ποσοστό των γυναικών που έκαναν τακτικά μαστογραφία ήταν μικρό, η διάγνωση καρκίνου του μαστού στην Νάνσι Ρέιγκαν, σύζυγο του πρώην Αμερικανού προέδρου, εκτόξευσε το ποσοστό των εξεταζόμενων γυναικών στο 30%. Στη Σουηδία το αντίστοιχο ποσοστό είναι πάνω από 50%, ενώ στην Ελλάδα μόλις και μετά βίας φτάνει το 10%!

Όσον αφορά το Τεστ Παπανικολάου, το οποίο έχει σώσει εκατομμύρια γυναίκες στον κόσμο, οι περισσότεροι γιατροί με τους οποίους μιλήσαμε εξέφρασαν την απογοήτευσή τους για το μικρό ποσοστό Ελληνίδων που το κάνουν σε ετήσια βάση, στη χώρα του διάσημου γιατρού που το ανακάλυψε!

Πρόληψη στα αζήτητα

Μολονότι η πρόληψη σώζει ζωές, οι Έλληνες δεν έχουν εξοικειωθεί ακόμα με την προληπτική ιατρική, που μπορεί να αυξάνει και την ποιότητα και τον χρόνο της ζωής. Ο Γ. Τούντας εμφανώς προβληματισμένος για τις συνήθειες του ελληνικού λαού σημειώνει ότι η πρόληψη είναι υποβαθμισμένη στη συνείδηση των πολιτών. «Γιατί;» ρωτάμε. «Η υποβάθμιση οφείλεται στο γεγονός ότι η πρόληψη είναι κυρίως θέμα γενικότερης παιδείας και πολιτισμού. Είναι με άλλα λόγια θέμα ανάπτυξης και ωριμότητας μιας κοινωνίας. Γι' αυτό και ήταν σημαντική προτεραιότητα στην ακμάζουσα αρχαία Ελλάδα, γι' αυτό και υιοθετείται σήμερα κυρίως από τις πιο αναπτυγμένες χώρες της υφηλίου. Αλλά η γενικότερη παιδεία και ο πολιτισμός παράγεται πρωτίστως στην οικογένεια και στο σχολείο. Και η μεν οικογένεια αντανακλά το υπάρχον επίπεδο πολιτισμού, με μικρά περιθώρια παρέμβασης, το σχολείο όμως αποτελεί το φυτώριο ανάπτυξης του μελλοντικού πολιτισμού κάθε χώρας. Και ασφαλώς το κυρίαρχο πεδίο ανάπτυξης των αξιών, των στάσεων και των συμπεριφορών των μελλοντικών πολιτών. Στο σπίτι και στο σχολείο είναι που θα μάθουν τα παιδιά να μη καπνίζουν, να τρέφονται σωστά, να ασκούνται, να ζούνε, με άλλα λόγια, σεβόμενα το σώμα τους και συνειδητοποιώντας την ευθύνη που έχουν για την υγεία τους».

Διαφημί-ζωντας με υγεία

Τα πράγματα, ευτυχώς, δεν είναι τόσο αρνητικά. Ο ιατρικός κόσμος δίνει τη μάχη της πρόληψης και προσπαθεί να ευαισθητοποιήσει το κοινό. Μια πλημμυρίδα ενημερωτικών δράσεων, προγραμμάτων προβολής και εκστρατειών ευαισθητοποίησης λαμβάνει χώρα το τελευταίο διάστημα στις μεγάλες πόλεις της χώρας και ειδικά στην Αθήνα. Η Υγεία έχει βγει στους «δρόμους», προκειμένου να συναντήσει το ...κοινό της, κάτι, αν μη τι άλλο, θετικό. Στα μέσα του Μάρτη του 2008, νοσηλευτικό προσωπικό και γιατροί ντυμένοι στα λευκά στέκονταν στο μέσον της Πλατείας Συντάγματος, έξω από το Οφθαλμιατρείο επί της Πανεπιστημίου, κάτω από περιποιημένα κιόσκια, προσεγγίζοντας με έντυπο υλικό και κουβεντούλα τους διερχόμενους για τους κινδύνους του γλαυκώματος, μιας ύπουλης πάθησης των ματιών από την οποία υποφέρουν χιλιάδες. Παραδίπλα, στο μετρό, η καμπάνια με το εξαιρετικό σλόγκαν «Ρίξε βάρος στο παιδί», μας ενημέρωνε για την παιδική παχυσαρκία, ενώ η Υπερνομαρχία Αθηνών- Πειραιώς και η οργάνωση ΑγκαλιάΖω, σε συνεργασία με το Κέντρο Μελετών Υπηρεσιών Υγείας και την Ελληνική Εταιρεία Ογκολογίας Πεπτικού, διοργάνωσαν από 1^η έως 31^η Μαρτίου του 2008 τον μήνα ενημέρωσης για τον καρκίνο Παχέος Εντέρου, προσφέροντας δωρεάν προληπτική εξέταση σε πολίτες 55 ~ 70 ετών. Την ίδια περίοδο μια «λουλουδάτη» καμπάνια της Ελληνικής Εταιρείας Αλλεργιολογίας και Κλινικής Ανοσολογίας (Ε.Ε.Α.Κ.Α.) μας ενημέρωνε ότι η 21^η Μαρτίου είναι η Ελληνική Ημέρα Αλλεργίας και Ευαισθησίας στο Περιβάλλον. Με το νατουραλιστικό σλόγκαν «Η φύση ανήκει σε όλους - οι αλλεργικοί δεν αποτελούν εξαίρεση», μας καλούσε να εμπιστευτούμε τον αλλεργιολόγο μας. Τι συμβαίνει ξαφνικά; Δεν είναι η πρώτη φορά που η Ε.Ε.Α.Κ.Α. πραγματοποιούσε τέτοια καμπάνια και όπως μας είπε η Καλλιόπη Κόντου-Φίλη, πρόεδρος της εταιρείας, τα αποτελέσματα ήταν ενθαρρυντικά. «Είναι αποδοτικές οι εκστρατείες ενημέρωσης και τουλάχιστον αυτές που διεξάγουμε εμείς, έχουν ευαισθητοποιήσει το κοινό. Όταν πρωτοήλθα από τις Η.Π.Α., η έννοια της αλλεργίας ήταν σχεδόν άγνωστη. Με τα χρόνια βλέπουμε ότι οι ασθενείς έρχονται ενημερωμένοι για τα συμπτώματα, την εποχικότητα κ.α. Ο σημερινός Έλληνας, σε σύγκριση με δυόμισι δεκαετίες πριν είναι πολύ διαφορετικός», αναφέρει με ικανοποίηση και ίσως, εδώ να κρύβεται ένα κρυφό χαρτί για να κερδηθεί το στοίχημα της ελληνικής υγείας: Η πρόληψη.

Η ακτινογραφία της Υγείας

Πρέπει να μας δει γιατρός

• 50%: Η υγεία μας εξαρτάται 20% από βιολογικούς παράγοντες (κυρίως κληρονομικότητα), 20% από το φυσικό περιβάλλον, 50% από την συμπεριφορά μας και μόνο 10% από τις παρεχόμενες υπηρεσίες υγείας.
• 19%: Το κάπνισμα ενοχοποιείται για το 19% των θανάτων στην Ελλάδα, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Σε συνδυασμό με μια διατροφή με υψηλά λιπαρά, καθιστική ζωή και παχυσαρκία, σκοτώνουν
• 10%: Μόνο μία στις 10 Ελληνίδες (10%) κάνουν κάθε χρόνο την απαραίτητη και συχνά σωτήρια εξέταση της μαστογραφίας. Στη Σουηδία το ποσοστό αυτό είναι 50%, ενώ στις Η.Π.Α. 30%

Συνταγή γιατρού

Μικρές αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορούν να αποφέρουν τεράστια οφέλη στην υγεία μας αλλά και στην υγεία των άλλων

• Κόψτε το κάπνισμα: Σε αυτό οφείλεται ο θάνατος εκατομμυρίων ανθρώπων κάθε χρόνο.
• Προσέξτε την διατροφή σας και το βάρος σας: Η παχυσαρκία είναι σημαντική αιτία ασθενειών.
• Ενσωματώστε την άσκηση στη ζωή σας: Θα έχετε πιο γερή καρδιά και θα αισθάνεστε καλύτερα
• Χαρίστε αίμα: Είναι πολύ εύκολο, ακίνδυνο και με μεγάλη κοινωνική προσφορά.
• Προφυλαχθείτε στο sex: Το AIDS είναι μια ασθένεια που μπορεί να προληφθεί.

Υγιεινές ιδέες

• «Δεν τους χρειάζομαι τους ανθρώπους των λεγόμενων νέων ιδεών. Ανθρώπους νέων χαρακτήρων και νέας υγείας μπορείτε να μου φτιάσετε; Αυτό θέλω. Οι ιδέες πάντα θα έρχονται, είτε νέες είτε παλιές. Ο άνθρωπος πάντα ιδέες θα σκαρώνει, μη φοβάστε. Και δεν έχει σημασία αν είναι νέες ή παλιές. Θα είναι πάντα νέες αν προέρχονται από ανθρώπους υγιεινούς και με χαρακτήρα. Οι ιδέες είναι η αντανάκλαση της ζωής, της κάθε κατάστασης του ανθρώπου, σα μια αίγλη γύρω από τον άνθρωπο, μια φωτοβολή που απ' αυτόν βγαίνει». -Ίωνας Δραγούμης.

Όταν η καλή υγεία είναι προϋπόθεση για την παραγωγή φρέσκων ιδεών.

Ιατρικές γνωματεύσεις

• «Μόνο εκείνοι που δεν έχουν την υγεία τους μπορούν να εκτιμήσουν την αξία της»: -Λουκιανός. Διαχρονική ανθρώπινη αδυναμία
• «Νωρίς να κοιμάσαι, νωρίς να εγείρεσαι, θα γίνεις ένας άνθρωπος υγιής, πλούσιος και σοφός» -Αγγλικό γνωμικό. Καθότι τα τσιγάρα, τα ποτά και τα ξενύχτια ...
• «Σπίτι που δεν το βλέπει ο ήλιος, το βλέπει ο γιατρός»: -Λαϊκή ρήση. Φάρμακο ο ήλιος για πολλές αρρώστιες
• «Η αρρώστια με το σακί μπαίνει και με το βελόνι βγαίνει»: -Νίκος Πολίτης. Η προληπτική ιατρική είναι σωτηρία
• «Η υγεία είναι πολύτιμο πράγμα, αλλά χάνεται εύκολα»: -Πλούταρχος. Πες το ψέματα!

Εκδοτική ευρωστία

• Το ενδιαφέρον του εγχώριου κοινού για θέματα υγείας αυξάνεται. Απόδειξη τα περίπου 50 σχετικά περιοδικά και ένθετα εφημερίδων που κυκλοφορούν σήμερα στην Ελλάδα και ενημερώνουν για νέες ασθένειες, νέα φάρμακα, νέες θεραπείες, θέματα ψυχολογίας, ομορφιάς, διατροφής, αθλητισμού, ποιότητας ζωής. Επιπρόσθετα υπάρχουν αρκετοί τίτλοι που διανέμονται δωρεάν, μέσω φαρμακείων, ιατρείων, κλινικών. Σίγουρα, μια εύρωστη εκδοτική κατηγορία.

Ιατρικό παράδοξο

• Γιατρός προς ασθενή:

● «Να παίρνετε όλα τα χάπια που σας έδωσα. Το πρωΐ το κόκκινο χάπι με ένα ποτήρι νερό, το μεσημέρι το πράσινο χάπι με ένα ποτήρι νερό και το βράδυ το μπλε χάπι με ένα ποτήρι νερό».

● «Μα τι έχω γιατρέ μου;», απαντά έντρομα ο ασθενής

● «Δεν πίνετε πολύ νερό».

Το 10^ο μέρος της Έρευνας «Ο τρόπος που ζουν οι Έλληνες». Των Θανάση Αντωνίου, Θώμης Μελίδου και Χαράλαμπου Νικόπουλου από τις «Εικόνες», ένθετο περιοδικό του «ΕΘΝΟΥΣ» της Κυριακής, 6 Απριλίου 2008.