Ένα οικοπεδάκι δίπλα στη θάλασσα είναι το κατ’ εξοχήν νεοελληνικό όνειρο. Αν το διαθέτετε, αρχίστε να ανησυχείτε. Αν προγραμματίζετε να αγοράσετε, σκεφτείτε κάτι ψηλότερα. Και φθηνότερο θα είναι και θα γίνει παραθαλάσσιο αύριο, όταν του γείτονα θα είναι …υποβρύχιο.
Η Γη βουλιάζει. Χιλιοστό-χιλιοστό, πόντο-πόντο, η στάθμη της θάλασσας ανεβαίνει κάθε χρόνο, καθώς το στρώμα πάγου στους πόλους και στα ψηλά βουνά, λιώνει. Αιτία, η υπερθέρμανση του πλανήτη από το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Φέτος η έκταση των πάγων της Αρκτικής είναι 7% μικρότερη από τον μέσο όρο των ετών 1979~2000 και οι επιστήμονες, με το δίκιο τους, ανησυχούν.
Οι πάγοι λιώνουν, δεν υπάρχει αμφιβολία. Οι πολικές αρκούδες χάνουν ζωτικό χώρο, αλλά στη χώρα που επιδοτεί ως εθνικό καύσιμο τον καταστροφικό λιγνίτη, ποιος νοιάζεται για τις αρκούδες; Κακώς οι οικολογικές οργανώσεις φωνάζουν γι’ αυτές. Για να ξυπνήσουν οι ναρκωμένες (όλο το χρόνο) ελληνικές συνειδήσεις, ας μιλήσουν για οικόπεδα και τουρισμό, τις εθνικές μπίζνες.
Ε, λοιπόν, όσοι ζουν από τον τουρισμό, ας αρχίσουν να βλέπουν τον εφιάλτη. Ειδυλλιακές παραλίες με ξανθή άμμο, τέλος. Του γιαλού τα βοτσαλάκια θα χρειάζονται μάσκα για να τα δεις. Και μαζί με τα καβουράκια, θα κλαίνε οι παράκτιοι ταβερνιάρηδες, τα μπαράκια και τα ενοικιαζόμενα. Σύμφωνα με τις συντηρητικές εκτιμήσεις της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Αλλαγή του Κλίματος (IPCC) τον Φεβρουάριο του 2008, η μέση άνοδος της θαλάσσιας στάθμης έως το τέλος του αιώνα θα είναι το πολύ 59 εκατοστά. Όμως, η συγκεκριμένη διάσκεψη αναλώθηκε περισσότερο σε πολιτικές ισορροπίες, παρά σε πραγματική αξιολόγηση της κατάστασης. Δεν είναι τυχαίο ότι απέδωσε έξι σενάρια.
Πιο απαισιόδοξες μελέτες βλέπουν ότι ο ρυθμός μείωσης των πάγων στην Γροιλανδία έχει τριπλασιαστεί από το 2004. Αν συνεχιστεί έτσι, οι πάγοι της θα εξαφανιστούν έως το 2100 και μόνο από την Γροιλανδία το ύψος της θάλασσας θα ανέβει κατά 7 μέτρα! Αν λιώσουν και οι πάγοι της Ανταρκτικής, θα ξεπεράσει τα 80 μέτρα, αν και τότε λίγο θα μας απασχολεί, γιατί θα έχει καταρρεύσει ήδη ο πολιτισμός μας. Για κάθε ένα μέτρο που υψώνεται η θάλασσα, χάνονται τουλάχιστον εκατό (100) μέτρα παράκτιας γης σε επίπεδες περιοχές. Ολόκληρο το Μπαγκλαντές και πολλές άλλες χώρες του πλανήτη θεωρούνται ήδη καταδικασμένες. Από την Ευρώπη, πρώτες στον κατάλογο του τρόμου είναι η Ολλανδία, η Γερμανία, η Ανατολική Γαλλία και η Βόρεια Ιταλία. Ήδη εξυφαίνονται σενάρια για τους περιβαλλοντικούς πρόσφυγες.
Η Ελλάδα είναι προνομιακή απ’ αυτή την άποψη, επειδή ο βασικός κορμός της χώρας είναι ορεινός. Έτσι, δεν κινδυνεύουμε από ολική εξαφάνιση. Όμως, ακόμη και με το σενάριο του μισού μέτρου, θα χάσουμε χιλιάδες στρέμματα γης. Και καθώς η στάθμη θα ανεβαίνει, η καταστροφή θα γίνεται βιβλική. Πρώτα θα χαθούν σχεδόν όλες οι αμμώδεις παραλίες, με τις ανάλογες συνέπειες στον τουρισμό και την οικονομία της χώρας. Έπειτα το αλμυρό νερό θα σκεπάσει τις παραθαλάσσιες πόλεις, όπως τα Χανιά και το Ναύπλιο, ξεκινώντας από κείνο το αγαπημένο beach bar δίπλα στο κύμα.
Ο κατακλυσμός θα συνεχιστεί σε τεράστιες εκτάσεις από την καλύτερη αγροτική γη, που θα μετατραπούν σε καλλιέργειες …φυκιών. Ακόμη και με μόλις ένα (1) μέτρο άνοδο, ο Αμβρακικός και ο Θερμαϊκός Κόλπος σχεδόν διπλασιάζονται σε μέγεθος, η Δυτική Πελοπόννησος και η Αιτωλοακαρνανία πλημμυρίζουν σε βάθος χιλιομέτρων, ο Μαλιακός Κόλπος ακουμπάει την Λαμία και η Βιστονίδα, στην Θράκη, δεν είναι πλέον λίμνη.
Στα 7 μέτρα η Ελλάδα χάνει πολλά νησάκια και αποκτάει πολλά περισσότερα. Η Καλαμάτα, η Πάτρα, η Πρέβεζα, ο Βόλος, η Καβάλα, η Αλεξανδρούπολη και δεκάδες άλλες πόλεις, βουλιάζουν. Μια ατελείωτη λίστα απωλειών. Η Ελευσίνα, ο Ασπρόπυργος, το Φάληρο, η Βάρη και πολλές άλλες παράκτιες περιοχές της Αττικής θα πρέπει να ξαναρυθμίσουν την κυκλοφορία στα πρότυπα της Βενετίας. Μαρίνες για τα σκάφη θα υπάρχουν άφθονες –οι ταράτσες πρώην κτιρίων. Ευνοούνται το Άργος και η Άρτα, που γίνονται παραθαλάσσιες.
Στα 14 μέτρα η χώρα έχει αλλάξει σχήμα. Ο Θερμαϊκός έχει φτάσει στην Έδεσσα. Το Δέλτα του Έβρου είναι ένας νέος βαθύς κόλπος που μειώνει τις ανάγκες μας για χερσαίες ένοπλες δυνάμεις. Έτσι κι αλλιώς η Τουρκία απομακρύνεται και από τα νησιά μας, καθώς τα Μικρασιατικά παράλια βουλιάζουν εξίσου. Ότι έχει απομείνει από τον Πειραιά είναι νησί και το λιμάνι της Αθήνας έχει μεταφερθεί στον Ταύρο!
Στα 80 μέτρα, το πλέον ακραίο σενάριο: η Ελλάδα είναι αποστεωμένη κυριολεκτικά. Αν έχουν επιζήσει κάτοικοι, πράγμα αμφίβολο –αφού η άνοδος της θερμοκρασίας θα έχει συνοδευτεί από πλήρη ερημοποίηση και τρομακτικής έντασης φυσικά φαινόμενα- θα προσπαθούν να αναβιώσουν πεζούλες στα ξερόβραχα για την βασική διατροφή.
Το ερώτημα σήμερα δεν είναι αν η στάθμη του νερού θα ανέβει κατά ένα, πέντε ή δεκαπέντε μέτρα. Σύμφωνα με τις έως τώρα εκτιμήσεις, αν συνεχιστεί η υπερθέρμανση του πλανήτη, η άνοδος είναι βέβαιο ότι θα συμβεί. Το ερώτημα είναι: Πότε; Και αν θα έχει κάποιο νόημα να μιλάμε για πλημμυρισμένες περιοχές, όταν λόγω της υπερθέρμανσης θα ζούμε εμείς ή οι απόγονοί μας πρωτότυπες εκδόσεις της Αποκάλυψης.
Για το «πότε;» έχουμε από τη μία πλευρά την εκτίμηση της IPCC που προαναφέραμε. Όμως δέχεται σκληρή κριτική, γιατί εκφράζει τις κυβερνήσεις αυτού του κόσμου και τις προτεραιότητές τους. Τον Απρίλιο του 2008 δημοσιεύτηκε μια έρευνα από Αμερικανούς επιστήμονες (U. S. Geological Survey) που τοποθετεί στην ζώνη κινδύνου λόγω ανόδου της θαλάσσιας στάθμης ένα δισεκατομμύριο ανθρώπους! Πολλοί επιστήμονες τονίζουν ότι η σχέση της αύξησης της θερμοκρασίας με το λιώσιμο των πάγων είναι ένας κύκλος σε επιτάχυνση. Όσο μικρότερη η παγοκάλυψη του πλανήτη τόσο λιγότερη η αντανάκλαση της ηλιακής ακτινοβολίας, άρα μεγαλύτερη απορρόφηση, άρα υψηλότερη θερμοκρασία, άρα περισσότεροι λιωμένοι πάγοι.
Ακόμη, για λόγους που δεν είναι απόλυτα κατανοητοί, η μέση αύξηση της θερμοκρασίας στην Αρκτική είναι μεγαλύτερη από την παγκόσμια. Σύμφωνα με τον καθηγητή Μαρκ Σερέζε του Πανεπιστημίου του Κολοράντο, η έρευνα του οποίου δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Science», η θερμοκρασία της ανέβηκε κατά τρεις (3) βαθμούς Κελσίου τις τελευταίες δεκαετίες και η απόψυξη συνεχίζεται.
Πριν από 10.000 χρόνια, στο τέλος της εποχής των παγετώνων, έλιωσαν οι πάγοι που σκέπαζαν μεγάλες ηπειρωτικές περιοχές και η στάθμη της θάλασσας ανέβηκε κατά 20 μέτρα δε διάστημα 500 ετών. Ήταν μια πολύ γρήγορη άνοδος για τα γεωλογικά δεδομένα και ίσως να υπήρξε το έναυσμα για τους μύθους κατακλυσμού που γεννήθηκαν σε πολλούς διαφορετικούς πολιτισμούς. Όμως σήμερα τα πράγματα είναι διαφορετικά. Αιτία είναι η ανθρώπινη δραστηριότητα –και συγκεκριμένα η εκπομπή καυσαερίων. Ακόμη κι αν σταματούσαμε σήμερα να παράγουμε διοξείδιο του άνθρακα, ο κύκλος δεν θα έκλεινε σαν να κατεβάζαμε έναν διακόπτη.
Το 2005 ένα μέρος της Γροιλανδίας αποσπάστηκε από την ήπειρο, αφού έλιωσε ο πάγος που το συνέδεε. Δημιουργήθηκε ένα νέο νησί μήκους πολλών χιλιομέτρων. Ονομάστηκε Warming Island (Ζεσταμένο Νησί). Έγινε σύμβολο των επερχόμενων γεωγραφικών αλλαγών. Η UNESCO έχει καταρτίσει ήδη τον μακρύ κατάλογο των πολιτιστικών μνημείων που κινδυνεύουν από τις κλιματικές αλλαγές. Δεν εκπλήσσει καθόλου το γεγονός ότι η Βενετία βρίσκεται ανάμεσα στις πρώτες θέσεις. Θεωρείται χαμένη, ακόμα και αν γίνουμε από αύριο όλοι οικολόγοι. Τουλάχιστον, λέτε εμείς να γλιτώσουμε τα Χανιά κι εκείνο το τραπεζάκι στην ακροθαλασσιά που τόσο αγαπήσαμε;
Είναι ένα άρθρο του Γιάννη Μπογιόπουλου (boyio@otenet.gr), που διάβασα στο περιοδικό «Έψιλον», τ. Νο 838, που συνόδευε την «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία» της 6ης Μαΐου του 2008.
