Στα «πλούσια» βόρεια προάστια έχει... δραπετεύσει η ποιότητα της ζωής των Αθηναίων. Στην τσιμεντούπολη του λεκανοπεδίου, η μεγάλη πλειοψηφία των κατοίκων ζουν σε συνθήκες που εξασφαλίζουν μέτρια προς χαμηλή ποιότητα ζωής. Χωρίς ανάσες πρασίνου, με ελάχιστους ελεύθερους χώρους, κτίρια και δρόμους που λειτουργούν το καλοκαίρι σαν... θερμοσυσσωρευτές και αξιοσημείωτα ποσοστά ανεργίας, εκατοντάδες στριμωγμένα νοικοκυριά αναζητούν μάταια τη χαμένη ποιότητα της καθημερινότητάς τους.
Εκτός όμως της «νησίδας» των βορείων - βορειοανατολικών προαστίων (και της Γλυφάδας), οι κάτοικοι του λεκανοπεδίου ζουν σε υποβαθμισμένο περιβάλλον.
«Η ανάγλυφη παρουσίαση της ποιότητας ζωής αποτυπώνει την ασφυκτική κατάσταση που επικρατεί στο αστικό περιβάλλον της πρωτεύουσας. Παλιές προκλήσεις, όπως η έλλειψη πρασίνου, παραμένουν επίκαιρες και νέες προκλήσεις (επιφανειακή θερμοκρασία) εμφανίζονται διεκδικώντας ταχύτητα στην αντιμετώπισή τους», σχολιάζει ο αν. καθηγητής Φυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Κώστας Καρτάλης, υπεύθυνος του έργου μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2007 και βουλευτής σήμερα του ΠΑΣΟΚ.
Η μελέτη πραγματοποιήθηκε από τον τομέα Φυσικής Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αθηνών (με την συμμετοχή του καθηγητή Δ. Ασημακόπουλου και των ερευνητών Γ. Καρβούνη και Μ. Σταθοπούλου) και ενσωματώνει στοιχεία μέχρι και το 2007.
Τα στοιχεία της έρευνας
Οι παράμετροι που λήφθηκαν υπόψη είναι το φυσικό περιβάλλον (θερμοκρασία εδάφους, αστική πυκνότητα, αστικές χρήσεις, κάλυψη με πράσινο, ύψος κτιρίων, ηλικία κτιρίων), το οικονομικό περιβάλλον (ανεργία, αντικειμενικές αξίες, πλήθος νοικοκυριών με αριθμό δωματίων μεγαλύτερο ή ίσο του αριθμού των μελών, αριθμός εργοδοτών) και το κοινωνικό περιβάλλον (πληθυσμιακή πυκνότητα, επίπεδο εκπαίδευσης).
Το πρώτο αβίαστο συμπέρασμα είναι πως το πολεοδομικό συγκρότημα της πρωτεύουσας χωρίζεται στην ανατολική πλευρά και στα δυτικά προάστια. «Η Αθήνα είναι μια πόλη που η χωροταξική της ανάπτυξη συνδέεται άμεσα με ταξικά χαρακτηριστικά», σχολιάζει ο κ. Καρτάλης και ξεχωρίζει την ανάγκη για «άμεση παρέμβαση στην παρακηφίσια περιοχή, η οποία σταδιακά μετατρέπεται στον νέο εμπορικό πόλο της Αθήνας».
Η διοικητική κατάτμηση σε 50 και πλέον δήμους οδηγεί -λέει ο ίδιος- σε ένα μωσαϊκό διαφορετικών ποιοτήτων ζωής. «Χωρίς ένα αναθεωρημένο, ουσιαστικό και τολμηρό ρυθμιστικό σχέδιο για την Αθήνα, το στοίχημα για υψηλή ποιότητα ζωής φαίνεται χαμένο».
Πράσινο
70% κάτω από τα διεθνή στάνταρ
Εικόνα ασφυξίας «περιγράφουν» οι ακτινογραφίες του λεκανοπεδίου Αθηνών. Αρνητικό ρεκόρ στο πράσινο καταγράφουν οι Δήμοι του Πειραιά και της Δάφνης. Αξίζει να αναφερθεί πως το πολεοδομικό συγκρότημα της Αθήνας έχει τη χαμηλότερη αναλογία αστικού πρασίνου ανά κάτοικο μεταξύ των ευρωπαϊκών μεγαλουπόλεων, με μόλις 3 τ.μ., τη στιγμή που ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας «ζητά» 9 τ.μ. ελεύθερης και φυτεμένης έκτασης ανά κάτοικο.
Ενδεικτικά αναφέρεται πως στον κάτοικο του Αμστερνταμ αναλογούν 27 τ.μ. πρασίνου, σε αυτόν του Ρότερνταμ 24 τ.μ., της Βόννης 35 τ.μ., της Βαρσοβίας 18 τ.μ., του Λονδίνου, της Ρώμης και του Παρισιού από 9 τ.μ. Το αστικό πράσινο της πρωτεύουσας είναι πολύ περιορισμένο ειδικά στην παρακηφίσια περιοχή, γεγονός που προκαλεί αλυσιδωτές αντιδράσεις, μια εκ των οποίων είναι η αύξηση της θερμοκρασίας.
Ειδικότερα, υψηλές τιμές επιφανειακής θερμοκρασίας καταγράφονται στο Περιστέρι, το Αιγάλεω και τη Νέα Χαλκηδώνα. Ψυχρότερα εμφανίζονται τα βόρεια, βορειοανατολικά και ανατολικά προάστια της Αθήνας. Τα ψηλότερα κτίρια έχει ο δήμος Ζωγράφου. Ακολουθούν οι δήμοι Αθηναίων, Ν. Σμύρνης και Π. Φαλήρου. Στον αντίποδα, η Εκάλη και η Πεντέλη, καθώς και: Ν. Πεντέλη, Κηφισιά, Ν. Ερυθραία, Καματερό, Πέραμα, Ρέντης.
«Νεανικά» κτίσματα
Οσον αφορά στην ηλικία των κτιρίων, οι πιο «γερασμένες» γειτονιές της πρωτεύουσας είναι η Καισαριανή, ο δήμος Αθηναίων και η Δάφνη. Ακολουθούν... κατά πόδας ο Πειραιάς, η Νίκαια, ο Ρέντης, το Αιγάλεω, ο Ταύρος και το Γαλάτσι.
Αντίθετα, τα Βριλήσσια αναδεικνύονται στην πιο νέα «γειτονιά», ενώ ακολουθούν η Εκάλη, η Γλυφάδα κ.ά. Η Εκάλη άλλωστε είναι η... γειτονιά των εργοδοτών, αφού η συντριπτική πλειοψηφία τους έχει... συνωστιστεί στη βόρεια κοινότητα της Αττικής. Στους οικονομικούς δείκτες σε καλή θέση πλασάρονται επίσης Γλυφάδα, Αλιμος, Βριλήσσια, Ψυχικό και Νέα Ερυθραία.
Αναφορικά με το επίπεδο εκπαίδευσης των κατοίκων, «αριστείο» παίρνουν (εκτός από Παπάγου, Εκάλη, Φιλοθέη, Ψυχικό) η Κηφισιά, τα Βριλήσσια, ο Χολαργός, το Ν. Ψυχικό. Στον αντίποδα βρίσκονται: Πέραμα, Κερατσίνι, Δραπετσώνα, Νίκαια, Ρέντη, Ταύρος, Αιγάλεω, Αγ. Βαρβάρα, Περιστέρι, Ιλιον και Καματερό.
Του Γιάννη Φώσκολου. Από το ΕΘΝΟΣ της Κυριακής, 12 Οκτωβρίου 2008.
