Πέμπτη 8 Μαΐου 2008

Ο τρόπος που ζουν οι Έλληνες No 11- Ο Eλληνας και ο καφές

Τρόπος ζωής, τόπος συνάντησης, χρόνος ατελείωτος. Ο καφές που απολαμβάνει καθημερινά ο Έλληνας έχει την μυρωδιά της εξωστρέφειας και τη γεύση της ανεμελιάς. Το εθνικό μας ρόφημα κοστίζει περισσότεροι απ' όσο θα έπρεπε, αλλά κρατά περισσότερο απ' όσο οπουδήποτε αλλού.

Ο καφές του διαλογισμού, της ανεμελιάς, του φλερτ, του διαλείμματος, της παρηγοριάς, του μέλλοντος. Όπως και να τον αποκαλέσουμε, ο καφές είναι η αγαπημένη συνήθεια των Ελλήνων, σε σχέση με όλα τα άλλα ροφήματα, και μάλιστα με διαφορά. Σύμφωνα με στοιχεία από διάφορες έρευνες, το 85% των Ελλήνων καταναλώνει καφέ (όλα τα είδη), έναντι μόλις 15% που καταναλώνει τσάι και 7% σοκολάτα. Από αυτούς, οι μισοί περίπου πίνουν σταθερά ελληνικό καφέ, με τον στιγμιαίο καφέ να ακολουθεί στις προτιμήσεις (3 στους 10) και τον εσπρέσο και τον καφέ φίλτρου να προτιμώνται από τους 2 στους 10.

Ωστόσο, τα δύο τελευταία είδη «ανεβαίνουν» διαρκώς και κερδίζουν την προτίμηση του Έλληνα. Μολονότι η κατά κεφαλήν κατανάλωση καφέ στην Ελλάδα είναι από τις μικρότερες στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ο χρόνος που αφιερώνουμε για να τον απολαύσουμε σε κάποια από τις 30.000 καφετέριες της χώρας είναι ο μεγαλύτερος στην Ευρώπη: 40 λεπτά τουλάχιστον. Γιατί; Επειδή για τον Έλληνα ο καφές είναι μία ολόκληρη κουλτούρα.

Έκαστος στο είδος του

Κάθε είδος καφέ μεταφέρει μέσα του και μία διαφορετική κουλτούρα, έχει τον τόπο, το χρόνο του και την κοινωνική του διάσταση. Ο ελληνικός είναι η παραδοσιακή επιλογή, ο καφές των γονιών μας. Θυμίζει «σπίτι», γι’ αυτό και δυσκολεύεται να προσεγγίσει το νεανικό κοινό. Από την άλλη, ο στιγμιαίος καφές (νες, φραπέ) κερδίζει την προτίμηση των νέων, γιατί είναι δυνατός και τονωτικός για τις δραστήριες ηλικίες. Είναι επίσης μέσο κοινωνικοποίησης για τους εφήβους, χωρίς να αρνείται την ανεμελιά και τη χαρά. Η συστηματική κατανάλωσή του, ειδικά σε εξωτερικούς χώρους, σηματοδοτεί το πέρασμα στην ενηλικίωση.

Ο καφές μηχανής (φίλτρου, εσπρέσο, καπουτσίνο) έχει τη γεύση του μοντέρνου και τη μυρωδιά του κοσμοπολιτισμού, μυρωδιά που βρίσκει ανταπόκριση στα μέσα και τα ανώτερα κοινωνικά στρώματα. Ο εσπρέσο είναι ο καφές της ταχύτητας -μετριέται σε ελάχιστες γουλιές-, ο φίλτρου είναι ο καφές του μέτρου -μπορείς να πιεις αρκετές κούπες την ημέρα χωρίς να πειραχτούν τα νεύρα σου-, ενώ στον καπουτσίνο και στις άλλες ευφάνταστες συνθέσεις (λ.χ. καφέδες φίλτρου με διάφορα αρώματα) μπορεί κάποιος να βρει σήμερα την πιο δημιουργική πλευρά του καφέ.

Η κουλτούρα του καφέ

Εiχαμε την εμπειρiα να πιούμε καφέ με τον Ρένο Χαραλαμπίδη στο ρετιρέ του βιβλιοπωλείου Ελευθερουδάκη στην Πανεπιστημίου. Ο ηθοποιός, σεναριογράφος και σκηνοθέτης είναι φανατικός του καφέ· τον φιλοξενεί άλλωστε και στις ταινίες του. Τα «Φθηνά Τσιγάρα» ήταν κυριολεκτικά στημένη πάνω στον καφέ. Λίγο πριν ξεκινήσει τα γυρίσματα της νέας του ταινίας -μίας κωμωδίας στην οποία θα συμμετέχουν μεταξύ άλλων ο Γιάννης Ζουγανέλης και ο Γεράσιμος Γεννατάς-, ο Ρένος Χαραλαμπίδης μας μίλησε για το πώς βλέπει αυτός τον καφέ, αλλά και για συνήθειες που αλλάζουν: «Ο καφές είναι ένας τόπος. Ένας τόπος συνάντησης. Είναι μια ολόκληρη χώρα στην οποία κατοικούν άνθρωποι που έχουν κλίση προς... τη συζήτηση. Πίνω πολλούς καφέδες και πίνω τα πάντα. Με τα χρόνια και όσο μαθαίνω τον καφέ, κάποιες συνήθειές μου αλλάζουν. Έχω κόψει, για παράδειγμα, τη ζάχαρη διότι τώρα πια με νοιάζει η γεύση του καφέ καθ’αυτόν και η ζάχαρη αλλοιώνει τη γεύση. Τη γεύση του καφέ δεν την αντιλαμβάνεσαι αμέσως, όταν είσαι ερασιτέχνης καφεπότης, πρέπει να περάσουν χρόνια για να βρεις τη δύναμη και την απόλαυση του καφέ. Όπως έλεγε και ο Καββαδίας, οι ναυτικοί μασούσαν τους κόκκους του καφέ για μεγαλύτερη απόλαυση της γεύσης. Αλλάζουν, επίσης, και οι συνήθειες των Ελλήνων στον καφέ. Σκεφτείτε ότι μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ‘80 ξέραμε μόνο τον ελληνικό και τον φραπέ».

Η Βίβιαν Κωνσταντινοπούλου είναι συγγραφέας του βιβλίου Frappe Nation: Ωρα για καφέ. Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Ποταμός» (2006) και καταπιάνεται με το life style του εθνικού μας ροφήματος, του φραπέ. Τη βρήκαμε στο Λονδίνο και της θέσαμε ορισμένες ερωτήσεις. Όλα αυτά μέσω e-mail. Όπως επισημαίνει, η φράση «πάμε για καφέ» στην Ελλάδα είναι ισοδύναμη με το «να βγούμε», κάτι που δεν συμβαίνει σε πολλές χώρες. Στην Ιταλία π.χ. παραγγέλνουν έναν εσπρέσο στα όρθια, τον πίνουν και αποχωρούν σε λίγα λεπτά. Στην Αμερική εκατομμύρια άνθρωποι παραγγέλνουν τον καφέ τους για έξω και τον πίνουν στο γραφείο τους. Στην Ελλάδα η παραμονή στην καφετέρια είναι τουλάχιστον μία ώρα και είναι τρόπος ζωής για τους εξωστρεφείς κατοίκους της. Είναι το μέσο για να συναντήσουμε ανθρώπους, να ξεσκάσουμε, να επικοινωνήσουμε. Ίσως γι’ αυτό ο φραπέ είναι ο πιο κατάλληλος για την Ελλάδα: δεν τελειώνει γρήγορα! Είναι το σύγχρονο ελληνικό ελιξίριο».

Τσουχτερή απόλαυση

Η αγορά του καφέ στην Ελλάδα παρουσιάζει έντονη εποχική διακύμανση. Η κατανάλωση του ελληνικού αυξάνεται κατά τη διάρκεια των χειμερινών μηνών, ενώ αντιστοίχως τους καλοκαιρινούς μήνες αυξάνεται η κατανάλωση του στιγμιαίου, με τη μορφή του φραπέ. Περίπου το 70% της κατανάλωσης γίνεται στο σπίτι και το 30% εκτός. Σημαντικός κρίκος στην αλυσίδα του καφέ είναι τα καφεκοπτεία, από όπου διακινείται (χύμα) το 30% του καφέ. Το 65% διακινείται συσκευασμένος μέσω της λιανικής (κυρίως από τα σούπερ μάρκετ), ενώ το 5% είναι συσκευασμένος καφές καφετέριας.

Οι «Εικόνες» ήρθαν σε επικοινωνία με τον Σπύρο Αναστασίου, που εκπροσωπεί ως πρόεδρος τα περίπου 2.000 μέλη του Πανελλήνιου Βιοτεχνικού Σωματείου Καφεκοπτών. Μιλήσαμε για διάφορα θέματα. Όσον αφορά τα μέρη όπου προτιμά ο Έλληνας να πίνει τον καφέ του, ο Σ. Αναστασίου μας πληροφόρησε ότι οι νέοι πίνουν τον καφέ τους στις καφετέριες, οι μεσήλικες κυρίως στον χώρο εργασίας τους και στο σπίτι τους, ενώ οι γέροντες κυρίως στα παραδοσιακά καφενεία και στα σπίτια τους. Στη συνέχεια τον ρωτάμε για την τιμή του καφέ και αν η αντίληψη που έχει ο μέσος Έλληνας ότι πληρώνει τον καφέ του «χρυσό» στην καφετέρια έχει βάση.

Η απάντηση ήταν απλή: «Ο ελληνικός καφές πωλείται στη λιανική 9 έως 10 ευρώ το κιλό. Από ένα κιλό ελληνικό καφέ παράγονται περίπου 120 σερβιριζόμενοι καφέδες. Επειδή είναι και ποιοτικός και υγιεινός και ο πλέον οικονομικός έναντι των άλλων (η τιμή πώλησής του είναι συνήθως κάτω από 3 ευρώ), προτιμάται γενικά και αρχίζει να γίνεται μόδα και στους νέους, τελευταία. Η τιμή των υπόλοιπων σερβιριζόμενων καφέδων είναι ακριβότερη, λόγω της θέσης που κατέχουν στην αγορά οι μεγάλες πολυεθνικές και καθορίζουν, κατά κάποιον τρόπο, την τιμολογιακή πολιτική.

Αρκετοί καταστηματάρχες αναγκάζονται να πληρώνουν ακριβά το προϊόν για το οποίο ενδιαφέρονται, 20, 25 ακόμη και 30 ευρώ το κιλό (για εσπρέσο, φίλτρου, στιγμιαίο) και να αγοράζουν πολλές φορές με καπέλο και τον ελληνικό, με αποτέλεσμα αυτό το ήδη ακριβό προϊόν, επιβαρημένο και με το κόστος λειτουργίας τον καταστηματαρχών, να φτάνει στον καταναλωτή τσουχτερό».

Οι αλυσίδες του καφέ

Πιο πρόσφατη εξέλιξη στην ιστορία του καφέ στην Ελλάδα είναι η έλευση πολυεθνικών αλυσίδων. Πρώτα κατέφθασαν τα αμερικανικά Starbucks με τη βοήθεια του Ομίλου Μαρινόπουλου, στη συνέχεια τα βρετανικά Costa Caffe, τα καναδικά Coffee Time και πρόσφατα, μέσω του ομίλου Everest, τα αυστραλιανών συμφερόντων Gloria Jean’s Coffees. Οι μεγάλες αλυσίδες, ξένες και εγχώριες, υπολογίζεται ότι καταλαμβάνουν το 30% της συνολικής αγοράς και βοήθησαν με τις στρατηγικές μάρκετινγκ στην προώθηση ειδικών, εξεζητημένων ροφημάτων, ενημέρωσαν το κοινό για τους premium καφέδες και τους μονοποικιλιακούς, καθώς και για τους καφέδες προέλευσης.

Η Νατάσσα Βλάχου, διευθύντρια marketing σε μια τέτοια αλυσίδα, στην εταιρεία Coffeeway, γνωρίζει πολύ καλά τις διαθέσεις των καταναλωτών και τις γευστικές επιλογές τους, μερίδιο στη διαμόρφωση των οποίων φέρει και η ίδια με την εταιρεία της. Της ζητήσαμε να μας αποκαλύψει τις τάσεις στη σύγχρονη κατανάλωση. Πέρα από τον εσπρέσο και τον καπουτσίνο φρέντο, οι οποίοι είναι οι νέες αγάπες του Έλληνα, για τη Ν. Βλάχου ανάπτυξη γνωρίζουν οι αρωματικοί καφέδες φίλτρου και μάλιστα οι παγωμένοι. Για τον λόγο αυτό, η Coffeeway, μια ελληνικών συμφερόντων εταιρεία, λανσάρει αυτό το διάστημα για τους «ανήσυχους» καταναλωτές μια νέα γκάμα τέτοιων καφέδων.

«Αν μπεις μέσα σε ένα Coffeeway και περιγράψεις την αίσθηση που θέλεις να αποκομίσεις από τον καφέ ή τη διάθεσή σου, είναι σίγουρο ότι ο άνθρωπός μας πίσω από τον πάγκο θα σου συστήσει τον κατάλληλο καφέ... Ο καφές είναι παρέα και μοναξιά, είναι απόλαυση και εμπειρία. Δεν είναι τυχαίο ότι στα καταστήματά μας υπάρχει μια ατμόσφαιρα η οποία στηρίζει την αγοραστική εμπειρία. Από εκεί ξεκινούν όλα...», λέει και από τα συμπαρομαρτούντα της αντιλαμβανόμαστε ότι τα τμήματα μάρκετινγκ των εταιρειών επιδίδονται συστηματικά στην προσπάθεια να ανοίξουν, κάθετα και οριζόντια, την αγορά του καφέ στην Ελλάδα, με νέες, εξεζητημένες προτάσεις.

Στο πνεύμα αυτό, ο εκπαιδευτικός οργανισμός ΑΚΤΟ και τα καταστήματα Coffeeway πραγματοποίησαν έκθεση αφίσας, με θέματα εμπνευσμένα από την εμπειρία του καφέ. Οι βραβεύσεις πραγματοποιήθηκαν στις αρχές Απριλίου σε γκαλερί της περιοχής του Ψυρρή. Παράλληλα, στον ίδιο χώρο, δύο νεαροί barista, ο Φώτης Λέφας και η Σοφία Μπικουβαράκη παρουσίασαν το βιβλίο τους Η τέχνη του Latte Art. Οι Εικόνες βρέθηκαν στον εκθεσιακό χώρο, ήπιαν καφέ και απόλαυσαν τις εντυπωσιακές δημιουργίες των νεαρών γραφιστών, κάποιες από τις οποίες χρησιμοποιούνται ήδη από την εταιρεία Coffeeway σε κουτιά δώρων και κούπες, ενώ σύντομα οι αφίσες θα «ντύσουν» τα καταστήματά της σε όλη την Ελλάδα. Ο Βαγγέλης Πέτικας, 24 ετών, είναι τριτοετής στη σχολή ΑΚΤΟ και πήρε το πρώτο βραβείο για τον σχεδιασμό αφίσας με θέμα τον εσπρέσο. Ο ίδιος όμως πίνει φραπέ. «Είναι καφές που σε τονώνει, σε ξυπνά. Δοκιμάζω όμως και άλλους καφέδες», αναφέρει με μια δόση ενοχής για τη μικρή αυτή «ασυνέπεια».

Ο Φώτης Λέφας ταξίδεψε από τη Βέροια, όπου διατηρεί το Cafe da Manha, προκειμένου να παρουσιάσει στο αθηναϊκό κοινό το βιβλίο που έγραψε με τη συνεργάτιδά του, Σοφία Μπικουβαράκη, και να φτιάξει μπροστά στα μάτια μας μερικά εντυπωσιακά έργα τέχνης σε φλιτζάνι. Οι δυο τους έχουν συστήσει την εταιρεία Coffee Lovers Editors & Trainers, η οποία εκτός από τη συγγραφή βιβλίων, πραγματοποιεί σεμινάρια για barista, εκπαιδεύει προσωπικό τουριστικών και ξενοδοχειακών μονάδων και παρέχει συμβουλευτικές υπηρεσίες σε επαγγελματίες της μαζικής εστίασης και ψυχαγωγίας. Ο Φ. Λέφας, εισηγητής της Barista Academy και κάτοχος του Πιστοποιητικού Barista του Level 1 από τον Specialty Coffee Association of Europe, πιστεύει ότι οι Έλληνες μόλις εισέρχονται στη «μαγεία» του καφέ. «Εχουμε παράδοση όχι μόνο στην κατανάλωση καφέ, αλλά κυρίως στη δημιουργία χώρων: από το παραδοσιακό καφενείο στην πλατεία του χωριού μέχρι τη σύγχρονη καφετέρια.

Σήμερα πια οι περισσότεροι επαγγελματίες θέλουν να ανεβάσουν το επίπεδό τους», υποστηρίζει, εκτιμώντας ότι εκτός από τους barista και τους ιδιοκτήτες καταστημάτων, σημαντικά βήματα έχουν κάνει και οι λάτρεις του καφέ. Ο ίδιος αναφέρεται στην τέχνη του latte art την οποία μας εξηγεί: «Είναι μια καινούργια τεχνική η οποία, χωρίς να αυξάνει το παρασκευαστικό κόστος των ροφημάτων ή να επιβαρύνει σε χρόνο, παρουσιάζει μια ιδιαίτερη εικόνα στο φλιτζάνι.

Πιείτε και βοηθήστε

«Ο καφές εiναι χρηματιστηριακό προϊόν». Πρόκειται για μια φράση που ακούμε συχνά, κυρίως όποτε εγείρεται θέμα τιμής του πολύτιμου αυτού προϊόντος. Η φράση αυτή ισχύει: πράγματι ο καφές είναι προϊόν του οποίου η διεθνής τιμή τυγχάνει διαπραγμάτευσης σε χρηματιστήρια, αλλά το να ισχυριζόμαστε ότι αυτός ο λόγος τον κάνει ακριβό είναι η μισή αλήθεια. Η τιμή του καφέ είναι μια περίπλοκη εξίσωση, την οποία για να λύσει κάποιος πρέπει να γνωρίζει την προέλευσή του, την ποιότητά του, τις κλιματολογικές και εδαφολογικές παραμέτρους στο χωράφι παραγωγής, καθώς και τους συσχετισμούς των δασμών ανάμεσα σε χώρες παραγωγής - κατεργασίας - κατανάλωσης. Γεγονός είναι ότι η τιμή του στο φλιτζάνι είναι δυσανάλογα μεγάλη σε σχέση με αυτήν που λαμβάνει ανά σακί ο συνήθως πάμφτωχος παραγωγός του, π.χ. στο Βιετνάμ.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο αναπτύχθηκε παγκόσμια το κίνημα του «δίκαιου καφέ» και το κίνημα του «εκτός εμπορίου καφέ» (fair trade). Ο πρώτος είναι καφές που μπορούμε να βρούμε πλέον σε πολλά καφεκοπτεία και έχει αγοραστεί σε τιμές υψηλότερες από τις τρέχουσες, ακριβώς για να εξασφαλίσει στον παραγωγό του αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης ?πωλείται δε λίγο ακριβότερα και είναι συνήθως υψηλής ποιότητας. Ο δεύτερος διακινείται εκτός του κυκλώματος των μεγάλων εταιρειών. Είναι καφέδες από κοινότητες της Λατινικής Αμερικής, από αγροτικούς συνεταιρισμούς και ομάδες ακτημόνων. Τους συνιστούμε ανεπιφύλακτα -τους έχουμε δοκιμάσει- έχουν ονόματα που προκαλούν «απελευθερωτικούς» συνειρμούς (Libertad, Rebeldia κ.ά.), είναι προσιτοί οικονομικά και μπορείτε να τους βρείτε σε καταστήματα όπως το Fair Trade Hellas (Νίκης 30, πλατεία Συντάγματος).

Χαρμάνι γνώσης

  • Η ιστορία του κόσμου σε 6 ποτήρια, Tom Standage -Κέδρος 2005.
Ο καφές αλώνει την Ευρώπη του 18ου αιώνα, μπαίνει στην Οξφόρδη και στα πρώτα καφενεία συνωστίζονται οι λόγιοι και οι φιλόσοφοι της εποχής. «Τέτοιο μέγα πανεπιστήμιο σαν κι αυτό κανένα, όπου γίνεσαι σοφός πληρώνοντας μία πένα».
  • Ο τούρκικος καφές εν Ελλάδι, Ηλίας Πετρόπουλος -Νεφέλη 1990.

Το ιστορικό έργο αυτού του κοσμοπολίτη Έλληνα προσφέρει μια πειστική εικόνα για το πόσο απαιτητικοί ήταν οι παλιοί καφεπότες. Κάθε φορά που απολαμβάνουμε έναν «ελληνικό», θα έχουμε πάντα την αγωνία σε ποια από τις πολλές υποκατηγορίες θα τον κατέτασσε.

Το βαρόμετρο της καφεΐνης

Προτιμήσεις για καταναλωτές που δεν βιάζονται

  • 50%: Καϊμάκι αντί για αφρό

Καφέ καταναλώνει το 85% του πληθυσμού της Ελλάδας. Από αυτούς περίπου οι μισοί προτιμούν τον ελληνικό καφέ. Ακολουθεί στη λίστα ο στιγμιαίος καφές (νες και ιδίως ο φραπέ), με 30%.

  • 40': Με το πάσο μας

Ο μέσος χρόνος παραμονής στην καφετέρια είναι 40 λεπτά, ο μεγαλύτερος στην Ευρώπη, αν και η κατά κεφαλήν κατανάλωση είναι χαμηλή. Δεν πίνουμε πολύ καφέ, τον πίνουμε όμως πολλή ώρα.

  • 30.000: Μiα σε κάθε γειτονιά

Στην Ελλάδα υπάρχουν 30.000 καφετέριες, που αντιστοιχούν σε μία ανά τριακόσιους κατοίκους. Η αναλογία είναι μικρότερη αν διαιρέσουμε με τον ενεργό πληθυσμό. Εκτός σπιτιού γίνεται το 30% της κατανάλωσης.

Μεταφυσικό κατακάθι

  • Η λατρεία του οφεiλεται και σε δεισιδαιμονίες με τις οποίες είναι περιβεβλημένος. Για την καφεμαντεία, το παρελθόν και το μέλλον του καφεπότη εγγράφεται στα τοιχώματα του φλιτζανιού, ενώ διαδεδομένη είναι η πρόληψη που τον θέλει όταν χύνεται, κατά την παρασκευή ή το σερβίρισμα, προάγγελο κερδών. Η ταύτισή του με το χρήμα φαίνεται και στη φράση «εν έχει να πιει καφέ», ως δηλωτικό φτώχειας.

Ψηνόμαστε για...

Οι πιο καυτές (άλλα και κρύες) τάσεις στην κατανάλωση καφέ σήμερα, από την Καλομοίρα Γεραντωνάκη, εκδότρια του περιοδικού CoffeeΝet.
  • Ροφήματα τύπου -ccino και smoothies.
  • Γενικώς κρύα ροφήματα. Εκτός από τον φραπέ, τραβιέται πολύ ο φρέντο εσπρέσο, που αποτελεί και αυτός ελληνική πατέντα!
  • Καφέδες latte, αλλά και το σερβίρισμα των ροφημάτων με latte art, δηλαδή η δημιουργία πρωτότυπων σχεδίων στην επιφάνεια του καπουτσίνο.
  • Γκουρμέ συνθέσεις, που αναμειγνύουν τον καφέ με άλλα υλικά.

Παροιμιώδεις γουλιές

  • Ο καφές της παρηγοριάς: Σερβίρεται ύστερα από κηδείες και μνημόσυνα και η παράδοση τον θέλει τόσο πικρό όσο ο θάνατος. Ο καφές αυτός είναι πάντα «ελληνικός» (τούρκικος).
  • Ο καφές της νομιμοποίησης: Υπεισέρχεται σε μια υπό διαπραγμάτευση σχέση (επαγγελματική, ερωτική κ.λπ.), επισφραγίζει συμφωνίες, αφήνει υποσχέσεις, χωρίς τη βαρύτητα ενός γεύματος ή μιας βραδινής εξόδου.
  • Ο καφές της υγείας: Πλούσιος σε αντιοξειδωτικά, μειώνει τις πιθανότητες εμφάνισης διάφορων ασθενειών. Τα οφέλη ταυτίζονται με τη μετρημένη κατανάλωση· η κατάχρηση βλάπτει.

Φραπέ, ο αυθεντικός

  • Παρά το γαλλικό του όνομα (frappe=χτυπημένος), το σήμα κατατεθέν του Νεοέλληνα είναι ελληνική επινόηση. Εμπνευστής του ο Δημήτρης Βακόνδιος, εργαζόμενος στο περίπτερο της Nestle, στη Δ.Ε.Θ. του 1957. Είχε την ιδέα να χρησιμοποιήσει σέικερ και κρύο νερό για να φτιάξει καφέ. Από την ανατάραξη λερώθηκε το κοστούμι του, γεννήθηκε όμως αυτή η αμιγώς ελληνική πρόταση σερβιρίσματος. Πουθενά αλλού στον κόσμο δεν απολαμβάνει ανάλογης προτίμησης.

Βαρύς γλυκός
  • Ο περίφημος «ελληνικός καφές», παλαιότερα αποκλειστικά γνωστός ως τούρκικος, ελάχιστη σχέση έχει με την Ελλάδα, από την άποψη της προέλευσης. Στην πραγματικότητα προέρχεται από τη γείτονα χώρα, ενώ συναντάται ακόμα με τις ονομασίες «αρμένικος» (στην Αρμενία), «αραβικός», και «κυπριακός» (στην Κύπρο). Οι Έλληνες ήρθαν σε επαφή με το χαρμάνι του αρχικά κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Από τα μέσα του 18ου αιώνα η συνήθεια εξαπλώνεται στις ελληνικές συνοικίες της Κωνσταντινούπολης και της Θεσσαλονίκης, από όπου και κατηφόρισε προς τα νότια. Η ονομασία του στην Ελλάδα άλλαξε -σε «ελληνικός»- τη δεκαετία του ’50, με πρωτοβουλία μεγάλης ελληνικής εταιρείας επεξεργασίας καφέ που πέτυχε να τον λανσάρει εκ νέου ως αυθεντικό παραδοσιακό προϊόν.
Η 11η συνέχεια της Έρευνας «Ο τρόπος που ζουν οι Έλληνες». Των Θανάση Αντωνίου, Θώμης Μελίδου και Χαράλαμπου Νικόπουλου από τις «Εικόνες», ένθετο περιοδικό του ΕΘΝΟΥΣ της Κυριακής, 13 Απριλίου 2008